Altın, tarih boyunca en güvenilir yatırım araçlarından biri olarak kabul edilmiştir. Türkiye’de yatırımcıların en çok tercih ettiği altın türlerinden biri ise “gram altın”dır. Ancak gram altının fiyatı nasıl belirleniyor, neden kuyumcuda ekranda gördüğümüz fiyattan farklı oluyor ve altının “ayarı” ne anlama geliyor? Gelin bu soruların yanıtlarına birlikte bakalım.
Altının Küresel Fiyatı Dolar ile Belirleniyor
Altının fiyatı, Londra Kıymetli Madenler Piyasası (London Bullion Market Association – LBMA) gibi uluslararası piyasalarda Amerikan doları (USD) cinsinden belirlenir. Bu fiyat, ons (yaklaşık 31.1 gram) bazında ifade edilir. Örneğin 1 ons altın 2.000 dolar ise, bu rakam tüm dünyada referans alınır. Ancak Türkiye’deki yatırımcı için gram altın önemli olduğundan, bu fiyatın TL bazına çevrilmesi gerekir.
Gram Altın Fiyatının Formülü
Türkiye’de gram altının fiyatı şu formüle göre hesaplanır:
Gram Altın = (Ons Altın Fiyatı / 31.1) x Dolar/TL Kuru
Örneğin:
- Ons altın: 2.000 USD
- Dolar kuru: 30 TL
Gram altın fiyatı = (2000 / 31.1) x 30 = yaklaşık 1.930 TL
Bu hesaplamaya Türkiye’deki arz-talep durumu, vergiler ve darphane marjları gibi faktörler de eklenerek nihai piyasa fiyatı oluşur.
Neden Ekranda Yazılan Fiyatı Kuyumcuda Bulamıyoruz?
Birçok kişi televizyonda, internet sitelerinde ya da mobil uygulamalarda gram altın fiyatını gördüğünde, kuyumcuda bu fiyattan alış veya satış yapabileceğini düşünür. Ancak genellikle iki fiyat arasında fark vardır. Bunun sebepleri:
- Makası (spread): Kuyumcular alış ve satış fiyatları arasında belirli bir kâr marjı koyar. Bu da ekran fiyatı ile kuyumcu fiyatı arasında fark yaratır.
- İşçilik Ücreti: Bilezik, yüzük gibi işlenmiş altınlarda ek işçilik maliyeti vardır.
- Likidite ve risk: Kuyumcular dalgalı piyasa koşullarında risklerini azaltmak için fark koyabilir.
- Yerel arz-talep: Bölgesel talebe göre fiyatlar küçük farklılıklar gösterebilir.
Altın ‘Ayarı’ Ne Anlama Geliyor?
Altının saflık derecesine “ayar” denir. Saf altın 24 ayardır. Ancak saf altın çok yumuşak olduğu için takı üretiminde genellikle daha düşük ayarda altın kullanılır. En yaygın altın ayarları:
- 24 Ayar: %99,9 saf (yatırım amaçlı külçe veya gram altınlarda kullanılır)
- 22 Ayar: %91,6 saf (bilezik, kolye gibi takılarda yaygındır)
- 18 Ayar: %75 saf (daha çok taşlı mücevherlerde tercih edilir)
- 14 Ayar: %58,5 saf (daha ekonomik takılar)
Ayar düştükçe içindeki saf altın miktarı azalır ve fiyat da buna göre şekillenir.
Sonuç
Gram altın fiyatı; uluslararası ons fiyatı, dolar kuru, yerel piyasa koşulları ve altının ayarına göre belirlenir. Kuyumcudan altın alırken ekran fiyatı ile birebir tutmamasının nedeni; işçilik, kar marjı ve piyasa farklarıdır. Yatırım yaparken tüm bu unsurları göz önünde bulundurmak, bilinçli bir tercih yapmanıza yardımcı olur.
