Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, sürücüsüz araçlara ilişkin yasal ve teknik altyapıyı belirleyen yeni bir yönetmelik yayımladı. Bugün Resmi Gazete‘de yayımlanan düzenleme, Avrupa Birliği‘nin 2022/1426 sayılı tüzüğüne uygun olarak hazırlanarak M ve N kategorisindeki araçlar için standartlar getiriyor.
Tip Onayı Zorunluluğu
Yönetmelik gereği, Türkiye‘ye ithal edilen tam otonom sürüş sistemine sahip araçların, belirlenen kriterlere uygunluğunu kanıtlamak amacıyla tip onayı alması zorunlu olacak.
Üç Temel Kullanım Senaryosu
Yönetmelikte otonom araçlar üç ana senaryoya göre değerlendiriliyor:
- Çift Modlu Araçlar: Manuel ve tam otonom modlarda çalışabilen, yolcu veya yük taşımak için tasarlanmış araçlar.
- Sabit Güzergâhlı Araçlar: Belirlenmiş rotalarda hizmet veren, sabit başlangıç ve bitiş noktalarına sahip araçlar.
- Otonom Park Sistemleri: Belirli otoparklarda park işlemleri için kullanılan ve çevredeki altyapı sensörlerinden yararlanan araçlar.
Otonom Sürüş Seviyeleri
Otonom araçlar, işlevlerin otomatikleşme düzeyine göre beş seviyeye ayrılıyor:
- Seviye 0: Tüm kontrol sürücüde.
- Seviye 1: Araç bazı fonksiyonları otomatikleştirir, ancak kontrol sürücüde kalır.
- Seviye 2: Gaz, fren ve direksiyon gibi işlevler otomatikleşmiştir; sürücü yine de izlemelidir.
- Seviye 3: Çoğu görev otomatikleşmiş olup, sürücü gerektiğinde devreye girebilir.
- Seviye 4: Neredeyse tüm görevler otomatikleşmiştir; bazı durumlarda sürücü müdahalesi gerekebilir.
- Seviye 5: Tüm sürüş görevleri tamamen otomatik hale gelmiştir; sürücüye ihtiyaç yoktur.
Güvenlik ve Potansiyel Faydalar
Otonom araçlar, çevresini algılayarak yayalar, bisikletler ve trafik işaretleriyle etkileşim kurar. Topladığı verilerle güvenli hızda ilerler, mesafeleri korur ve trafik kurallarına uyar.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, her yıl 1.35 milyon kişi trafik kazalarında hayatını kaybetmekte ve 50 milyon kişi yaralanmaktadır. İnsan hatasının neden olduğu kazaların yüzde 95’lik oranı göz önüne alındığında, otonom teknolojilerin bu oranı önemli ölçüde azaltması beklenmektedir.
Bu düzenleme, Türkiye’de otonom araçların yasal çerçevede yaygınlaşması için önemli bir adım olarak görülüyor.