Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), BIST 50 endeksinde yer alan şirketlere yönelik açığa satış yasağının 2 Ocak 2025 tarihinden itibaren kaldırılacağını duyurdu. Karar, SPK’nın yayımladığı bültende açıklandı.
Bültende şu ifadeler yer aldı:
“Kurul Karar Organı’nın 06/02/2023 tarihli kararı ile Borsa İstanbul AŞ pay piyasalarında getirilen açığa satış yasağının, 02/01/2025 tarihinden itibaren yalnızca BIST 50 endeksinde yer alan pay piyasaları için kaldırılmasına karar verilmiştir.
Bununla birlikte, açığa satış yasağının kaldırıldığı pay piyasalarında gerçekleştirilecek işlemlerde, SPK’nın Seri: V, No: 65 sayılı Sermaye Piyasası Araçlarının Kredili Alım, Açığa Satış ve Ödünç Alma ve Verme İşlemleri Hakkında Tebliğ’in 24 ve 28’inci maddeleri uyarınca, gün içinde sahip olunmadan yapılan ve aynı gün içinde kapatılan işlemler için açığa satış tuşunun kullanılması zorunludur. Bu konuda yatırımcılar ve yatırım kuruluşlarının bilgilendirilmesine karar verilmiştir.”
Bu karar, yatırımcılar ve piyasa aktörleri arasında geniş yankı uyandırırken, düzenlemenin sektörde nasıl bir etki yaratacağı merakla bekleniyor.
Açığa Satış Yasağı ve Nedenleri
Açığa satış yasağı, genellikle finansal piyasalarda yüksek volatilite, belirsizlik veya manipülasyon risklerinin arttığı dönemlerde yatırımcıları ve piyasayı korumak amacıyla getirilir. Türkiye’de, özellikle Borsa İstanbul’da (BIST) uygulanan açığa satış yasaklarının başlıca nedenleri şunlardır:
1. Piyasa Manipülasyonunu Önlemek:
- Açığa satış, yatırımcıların ellerinde olmayan hisse senetlerini ödünç alarak satış yapmalarını ve daha düşük bir fiyattan geri alarak kâr elde etmelerini içerir. Ancak bu mekanizma kötü niyetli kişiler tarafından manipülatif amaçlarla kullanılabilir. Piyasada yapay fiyat düşüşlerine neden olmak için açığa satışın kullanılmasını engellemek amacıyla yasaklar uygulanmıştır.
2. Piyasa Volatilitesini Azaltmak:
- Özellikle ekonomik kriz, jeopolitik riskler veya pandemi gibi dönemlerde piyasa dalgalanmaları artabilir. Açığa satış yasağı, hisse senetlerinde gereksiz fiyat düşüşlerini ve panik satışlarını önlemek için bir önlem olarak devreye alınır.
3. Yatırımcı Güvenini Koruma:
- Ani fiyat düşüşleri, bireysel yatırımcıların piyasaya olan güvenini zedeleyebilir. Açığa satış yasağı, bu tür durumlarda bireysel yatırımcıları koruyarak piyasa istikrarını sağlamayı hedefler.
4. Sermaye Akışını Desteklemek:
- Düşen hisse fiyatları, şirketlerin piyasa değerlerini olumsuz etkileyebilir ve sermaye piyasalarına olan ilgiyi azaltabilir. Açığa satış yasağı, bu süreçleri yavaşlatmayı ve yatırımcıların piyasadan uzaklaşmasını engellemeyi amaçlar.
Türkiye’de Örnek Durumlar:
- 2020 Pandemi Dönemi: COVID-19 pandemisinin finansal piyasalardaki etkisiyle, SPK piyasa volatilitesini azaltmak için açığa satış yasağı getirmişti.
- 2023 Yüksek Volatilite Dönemi: Kur dalgalanmaları ve hisse senetlerindeki ani hareketler nedeniyle BIST 50’de açığa satış yasağı uygulandı.
Bu tür yasaklar, piyasada normalleşme sağlandıktan sonra kademeli olarak kaldırılır. 2 Ocak 2025’te yasağın kalkması, BIST 50 hisselerinde piyasa koşullarının daha istikrarlı olduğunun bir işareti olarak yorumlanabilir.
