BDDK’den Faiz Oranı Riski İçin Yeni Düzenleme: Standart Rasyoda Düşüş ve Yeni Hesaplama Esasları
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riskine ilişkin önemli bir düzenleme yaptı. Yeni yönetmelik, faiz oranı riskinin ölçümünde standart yaklaşımı esas alarak çeşitli hesaplama yöntemlerini ve sınıflandırmaları yeniden tanımlıyor.
Standart Rasyo Yüzde 20’den Yüzde 15’e İndirildi
Yeni yönetmelikle birlikte, bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski için standart rasyo hem konsolide hem de konsolide olmayan bazda %20’den %15’e düşürüldü. Bu oran, bankaların faiz oranı şoklarına karşı ekonomik değerindeki değişimleri gösteren temel ölçütlerden biri olarak kabul ediliyor.
Katılma Hesapları BDDK Oranına Göre Dikkate Alınacak
Rasyonun hesaplanmasında, katılma hesabı kaynaklı pozisyonlar BDDK tarafından belirlenecek oranlarda dikkate alınacak. Bu, özellikle faizsiz bankacılık yapan kurumlar açısından önemli bir düzenleme olarak öne çıkıyor.
Ekonomik Değer Değişimi Hesabı Yeniden Tanımlandı
Yeni yönetmelik, faiz oranına duyarlı tüm bilanço içi ve bilanço dışı varlık ve yükümlülüklerin gelecekteki nakit akışlarının dikkate alınarak ekonomik değer değişimi hesaplanmasını zorunlu kılıyor. Bu kapsamda:
- Çekirdek sermayeden indirilen varlıklar, maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ve hisse senedi yatırımları hariç tutulacak.
- Standartlaştırılmaya uygun tüm nakit akışları, ilgili vade dilimlerine yerleştirilecek.
- Faiz oranı marjları da hesaplamaya dahil edilecek.
- Otomatik faiz oranı opsiyonları içeren araçların değeri, ilgili eklenti tutarlar ile hesaba katılacak.
Vadesiz ve Vadeli Mevduatlara Yeni Sınıflandırmalar
Yönetmelik, gerçek kişi ve perakende müşteri mevduatları için de yeni kurallar getiriyor:
- Çekirdek mevduat oranı, 10 yıllık tarihsel veriye göre hesaplanacak.
- Mevduatlar, hareketli ve hareketsiz olarak ikiye ayrılacak.
- Faiz oranı değişimlerine karşı duyarlılığı düşük olan kısım çekirdek mevduat olarak kabul edilecek.
- Faiz oranı riski yapısı gerçek kişi ile uyumlu olmayan perakende müşteri mevduatları ise “diğer kişi mevduatı” olarak değerlendirilecek.
Erken Kapanma ve Ödeme Riskine İki Aşamalı Yaklaşım
Erken kapanma riski olan vadeli mevduatlar ve erken ödeme riski bulunan sabit faizli krediler, iki aşamalı bir yöntemle değerlendirilecek:
- Banka, içsel olarak bu oranları hesaplayabilecek.
- Hesaplayamaması halinde, BDDK tarafından belirlenen oranlar kullanılacak.
Yürürlük Tarihleri
- Yönetmelik 1 Ekim 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek.
- Konsolide uygulamalar için başlangıç tarihi ise 1 Nisan 2026 olarak belirlendi.
Risk Aşımı Durumunda Sermaye Yeterliliği Etkilenecek
Yönetmelikte ayrıca, %15’lik rasyonun aşılması durumunda sistemik risk oluşturabileceği ve bu durumda ilgili tutarın özkaynaklardan indirileceği belirtiliyor. Bu uygulama, riskli bankaların sermaye yeterlilik oranlarını doğrudan etkileyebilecek nitelikte.
Değerlendirme: Neden Önemli?
Bu düzenleme, bankaların faiz oranı şoklarına karşı daha dirençli hale gelmesini hedefliyor. Özellikle yüksek enflasyon ve dalgalı faiz ortamlarında, bu tür risk yönetimi araçlarının önemi daha da artıyor. Rasyoların düşürülmesi, bankaların bilanço yapılarında daha fazla dikkatli olmalarını gerektiriyor ve olası sistemik risklerin önüne geçmeyi amaçlıyor.
