Günümüzde küresel rekabetin odak noktası, sanayi ve teknoloji alanlarında üretim kapasitesini elinde tutan ülkeler etrafında şekilleniyor. Yerli üretim, bir ülkenin ekonomik bağımsızlığının yanı sıra teknolojik özgürlüğünün de temel taşıdır. Bu yazıda, yerli üretimin neden stratejik bir zorunluluk olduğunu, karşılaşılan engelleri ve bu alanda atılması gereken adımları ele alacağız.
1. Ekonomik Bağımsızlık ve Ulusal Güvenlik
Yerli üretim, bir ülkenin dışa bağımlılığını azaltarak ekonomik krizlere karşı direncini artırır. Örneğin, savunma sanayisinde dış kaynaklara bağlı kalmak, ulusal güvenliği riske atabilir. Türkiye’nin milli muharip uçak projesi KAAN veya insansız hava araçları serisi Bayraktar TB2, bu alandaki dönüşümün sembolleridir. Benzer şekilde, pandemi döneminde solunum cihazı ve maske üretiminde yaşanan sıkıntılar, kritik sektörlerde yerli kapasitenin önemini bir kez daha gözler önüne serdi.
Ulusal güvenlik söz konusu olduğunda, yazılım ve iletişim teknolojilerinde dışa bağımlılık, siber saldırılar karşısında savunmasızlığa yol açabilir. Bu nedenle, yerli ve milli yazılım ekosistemleri (örneğin, Pardus işletim sistemi) oluşturmak, dijital egemenlik için hayati önem taşır.
2. İstihdam ve Katma Değer Yaratma
Yerli üretim, istihdamı doğrudan destekleyen bir süreçtir. Bir otomobil fabrikası kurulduğunda, yalnızca mühendisler değil, yan sanayide çalışan binlerce kişi de ekonomiye katkı sağlar. Güney Kore’nin yarı iletken sektöründe dünya lideri olması veya Almanya’nın otomotiv devleriyle küresel pazarda söz sahibi olması, uzun vadeli sanayi politikalarının sonucudur.
Türkiye’de ise Togg projesi, otomotivde yerli marka hedefinin ötesinde, batarya teknolojileri ve yazılım alanında yeni bir ekosistem inşa etme potansiyeli taşıyor. Ancak, katma değeri yüksek ürünlerde markalaşma, Ar-Ge yatırımları ve nitelikli insan kaynağıyla mümkün olabilir.
3. Teknolojik Özgürlük ve İnovasyon
Yerli üretim, teknoloji geliştirme süreçlerini kontrol altına almayı sağlar. Çin’in 5G teknolojisinde Huawei ile elde ettiği küresel liderlik veya Hindistan’ın uzay programındaki başarısı, bu alanda yapılan yatırımların meyveleridir. Türkiye’nin ASELSAN, ROKETSAN gibi şirketleri de savunma teknolojilerinde dışa bağımlılığı kıran önemli adımlar atmıştır.
Ancak, teknolojik özgürlük için sadece üretim değil, temel bilimlerde araştırma ve patent odaklı bir yaklaşım gereklidir. Üniversite-sanayi iş birlikleri ve startup destek programları (örneğin, TÜBİTAK TEYDEB), bu sürecin kritik parçalarıdır.
4. Küresel Rekabet ve Dijital Dönüşüm
Dijitalleşme ve Endüstri 4.0, üretim süreçlerini kökten değiştiriyor. Akıllı fabrikalar, nesnelerin interneti (IoT) ve yapay zekâ, verimliliği artırırken maliyetleri düşürüyor. Ancak, bu teknolojilere erişim ve kontrol, yerli üretim kapasitesiyle doğrudan ilişkilidir. Örneğin, yapay zekâ algoritmalarını dış platformlardan temin etmek, veri güvenliği açısından risk oluşturabilir.
Avrupa Birliği’nin Yeşil Mutabakat hedefleri veya ABD‘nin CHIPS Yasası, küresel dengeleri yerli üretim lehine dönüştürmeye çalışan politikaların örnekleridir. Türkiye’nin de enerji depolama sistemleri ve yenilenebilir enerji teknolojilerinde yerli üretimi teşvik etmesi, hem çevresel sürdürülebilirlik hem de rekabet gücü açısından önemlidir.
5. Zorluklar ve Çözüm Önerileri
Yerli üretimin önündeki en büyük engellerden biri, uluslararası firmalarla rekabet edebilecek ölçek ve kaliteye ulaşmaktır. Bu noktada, devlet desteği (vergisel teşvikler, Ar-Ge fonları) ve özel sektörün cesur yatırımları el ele gitmelidir. Ayrıca, nitelikli iş gücü yetiştirmek için mesleki eğitim programlarına ağırlık verilmeli ve beyin göçünü tersine çevirecek projeler (örneğin, yurtdışındaki Türk bilim insanlarına yönelik davet programları) hayata geçirilmelidir.
Öte yandan, “yerlilik” adına kaliteden ödün vermek, uzun vadede marka itibarını zedeleyebilir. Bu nedenle, uluslararası standartlara uyum sağlayan ve ihracata odaklanan bir üretim modeli benimsenmelidir.
Sonuç: Geleceği İnşa Etmek
Sanayi ve teknolojide yerli üretim, bir tercihten öte varoluş mücadelesidir. Ekonomik bağımsızlık, ulusal güvenlik ve küresel etki için bu alanda atılan her adım, gelecek nesillere bırakılacak en değerli mirastır. Türkiye’nin savunma sanayisinde geldiği nokta, bunun mümkün olduğunu gösteriyor. Ancak, yolculuk henüz tamamlanmadı. Yapılması gereken, kararlılıkla “milli teknoloji hamlesini” sürdürmek ve dünya sahnesinde katma değerli ürünlerle yerimizi almaktır.
Unutmayalım: Bugünün yatırımları, yarının bağımsızlığının teminatıdır.
