Orta Doğu’da tırmanan jeopolitik gerilim, ABD-Çin görüşmeleriyle sağlanan küresel iyimserliği gölgede bırakırken, risk algısını da yeniden artırdı. İsrail’in İran’a yönelik gerçekleştirdiği saldırılar sonrasında yatırımcılar güvenli limanlara yönelirken, küresel borsalarda satış baskısı dikkat çekiyor.
İsrail-İran Gerilimi Tırmanıyor
İsrail ordusu, İran’ın nükleer programını hedef alan önleyici ve kombine saldırılar düzenlediğini duyurdu. İsrail Genelkurmay Başkanı Eyal Zamir, saldırıların geri dönüşü olmayan bir noktaya ulaştığını vurgulayarak başka bir seçenekleri olmadığını belirtti.
İran cephesinden ise çok sert açıklamalar geldi. İran Lideri Ayetullah Ali Hamaney, saldırılarda bazı komutan ve bilim insanlarının hayatını kaybettiğini ifade ederek, “İsrail ağır bir bedel ödeyecek” dedi. İran Genelkurmay Başkanlığı Sözcüsü Tuğgeneral Ebulfazl Şikarçi, saldırıların ABD desteğiyle gerçekleştiğini öne sürdü. İran devlet televizyonu, Genelkurmay Başkanı Muhammed Bakıri’nin saldırılarda öldüğünü duyurdu.
ABD: Saldırılara Dahil Değiliz
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İsrail’in saldırılarına herhangi bir katkılarının olmadığını belirtti. Ancak İran tarafı, saldırıların doğrudan ABD destekli olduğunu iddia etmeye devam ediyor.
Petrol Fiyatları Sert Yükseldi
Jeopolitik gerilimin etkisiyle Brent petrol fiyatlarında sert artışlar yaşandı. Saldırının ardından petrol fiyatı 76,3 dolara kadar tırmandı. Şu sıralarda Brent petrol, yüzde 7,7 artışla 74,9 dolardan işlem görüyor.
Altın ve Tahvile Güvenli Liman Talebi Arttı
Gerilimin daha da tırmanabileceğine dair beklentiler, tahvil ve altın gibi güvenli varlıklara talebi güçlendirdi.
- ABD 10 yıllık tahvil faizi %4,34’e kadar geriledi.
- Altının ons fiyatı tarihi rekor olan 3.500 dolara yaklaştı ve şu anda 3.425 dolar seviyesinde işlem görüyor.
Trump’tan Fed Başkanı Powell’a Baskı
ABD Başkanı Donald Trump, Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada, kısa vadeli borç yükümlülüklerine dikkat çekerek faiz oranlarının düşürülmesini talep etti. Trump, Fed Başkanı Jerome Powell’ı faiz indirimi konusunda ikna edemediklerini ve yılda 300 milyar dolar tasarruf sağlanabileceğini savundu.
Ayrıca, ABD Temsilciler Meclisi, Trump yönetiminin sunduğu 9,4 milyar dolarlık dış yardımlar ve medya kesintilerini kapsayan tasarruf paketini onayladı.
ABD Makro Verilerinde Karışık Seyir
ABD’de mayıs ayında açıklanan Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE):
- Aylık bazda %0,1 artışla beklentilerin altında kaldı.
- Yıllık bazda %2,6 ile beklentilere paralel gerçekleşti.
İşsizlik başvuruları da piyasa üzerinde etkili oldu:
- İlk başvurular 248 bin ile sabit kaldı ancak beklentilerin üzerinde.
- Süregelen başvurular 54 bin artışla 1,956 milyon ile Kasım 2021’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.
Borsalar: Endeks Vadeli Kontratlarda Ters Rüzgar
- New York Borsası, saldırılar öncesi pozitif kapanış yaptı:
- S&P 500: +%0,38
- Nasdaq: +%0,24
- Dow Jones: +%0,24
Ancak vadeli işlemler yeni güne negatif başladı.
- Avrupa’da da benzer bir görünüm söz konusu:
- FTSE 100: -%0,3
- CAC 40 (Fransa): -%1,6
- DAX 40 (Almanya): -%1,6
- FTSE MIB 30 (İtalya): -%0,7
Almanya’nın Ekonomi Araştırma Enstitüsü (IFO), büyüme beklentisini 2025 için %0,3’e, 2026 için %1,6’ya yükseltti.
Asya Piyasalarında Savaş Gölgesi
Çin ve Japonya ekonomilerinde süregelen belirsizlikler, jeopolitik gelişmelerle birleşince Asya borsalarında satışlar hızlandı.
- Japonya Nikkei 225: -%1,2
- Güney Kore Kospi: -%1,3
- Şanghay Bileşik (Çin): -%0,7
- Hang Seng (Hong Kong): -%0,8
Japonya’da nisan sanayi üretimi aylık bazda %1,1 daralırken, kapasite kullanım oranı %1,3 arttı.
Gerilim Derinleşirse Riskten Kaçış Artabilir
Jeopolitik risklerin piyasalarda dalga etkisi yaratması muhtemel. Orta Doğu’da yaşanabilecek yeni bir misilleme ya da çatışma, yatırımcıların riskli varlıklardan çıkmasına neden olabilir. Özellikle emtia piyasalarında yükseliş trendi sürebilirken, hisse senedi piyasalarında dalgalanmanın derinleşmesi bekleniyor.
Kısa vadede yatırımcılar güvenli limanlara yönelecek gibi görünse de, ABD-Çin ticaret temasları ve merkez bankalarının politikaları orta-uzun vadeli görünüm açısından belirleyici olmaya devam edecek.
