Küresel finansal piyasalarda son yıllarda en çok konuşulan konulardan biri algoritmik işlemlerin artan ağırlığı oldu. Bank of America (BofA) gibi dev yatırım bankalarının geliştirdiği ve kullandığı özel algoritmalar, yalnızca kendi portföyleri için değil, piyasanın genel işleyişi açısından da belirleyici bir unsur haline geldi. BofA algoritması, yapay zekâ destekli bir işlem altyapısı olarak, fiyat hareketlerini anlık takip eden, piyasa derinliğini ölçen ve yatırım kararlarını milisaniyeler içinde verebilen bir mekanizma üzerine kurulu. Bu algoritmaların amacı yalnızca kâr maksimizasyonu değil, aynı zamanda risklerin en aza indirilmesi ve piyasa likiditesinden en verimli şekilde yararlanılmasıdır.
Algoritmaların gücü, piyasadaki verileri saniyelerden çok daha kısa sürelerde işleyebilme kabiliyetinden kaynaklanıyor. İnsan yatırımcıların günlerce analiz ederek ulaşabileceği sonuçlar, bu sistemler tarafından anında değerlendiriliyor. BofA algoritması da fiyat dalgalanmaları, işlem hacimleri, haber akışları, makroekonomik göstergeler ve hatta sosyal medya duyarlılık verilerini bir araya getirerek, yüksek frekanslı işlemlerden portföy optimizasyonuna kadar geniş bir yelpazede işlem stratejileri üretebiliyor. Bu nedenle piyasada yaşanan ani hareketlerin arkasında çoğu zaman bu tür algoritmaların yoğun alım-satım faaliyetleri bulunuyor.
Piyasalar açısından bakıldığında, BofA algoritmasının etkisi çift yönlü. Bir yandan likiditeyi artırarak fiyat oluşumunu hızlandırıyor, alış ve satış arasındaki farkın daralmasını sağlıyor. Bu da özellikle büyük yatırımcılar için işlem maliyetlerini düşüren bir gelişme olarak görülüyor. Öte yandan, algoritmaların senkronize biçimde aynı yöne hareket etmesi, piyasalarda aşırı volatilite yaratabiliyor. Küçük bir veri değişimi, milyonlarca dolarlık işlemlerin tetiklenmesine ve fiyatların kısa süreli sert dalgalanmalar yaşamasına neden olabiliyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerin borsalarında bu durum, yatırımcıların paniğe kapılmasıyla birleştiğinde, piyasada yapay şokların oluşmasına yol açabiliyor.
Algoritmaların bir diğer önemli etkisi, piyasada insan faktörünü görece azaltmasıdır. Geleneksel anlamda portföy yöneticilerinin sezgileri, yatırımcı psikolojisi veya piyasa söylentileri işlemler üzerinde büyük etkiye sahipti. Ancak algoritmik sistemler, bu duygusal unsurları ortadan kaldırarak tamamen veriye dayalı bir işleyiş sağlıyor. Bu, rasyonellik açısından olumlu bir gelişme gibi görünse de piyasanın doğasında var olan irrasyonel davranışları tamamen ortadan kaldırmadığı gibi, onları farklı bir biçimde yeniden üretiyor. Çünkü algoritmalar da sonuçta insanlar tarafından programlanıyor ve kullanılan veri setlerinin eksiklikleri, yapay zekânın önyargıları veya modelleme hataları sistematik riskler doğurabiliyor.
BofA gibi büyük kurumların algoritmalarının piyasalarda bu denli etkili olması, küçük yatırımcılar açısından da bir eşitsizlik yaratıyor. Yüksek işlem hızları, düşük maliyetli emir iletim altyapısı ve devasa veri setlerine erişim avantajı, küçük yatırımcıların rekabet etmesini zorlaştırıyor. Bu nedenle bireysel yatırımcıların piyasadaki yön tayininde etkisi giderek azalıyor ve piyasa daha çok büyük algoritmik oyuncuların stratejileri etrafında şekilleniyor. Bununla birlikte, regülatörler de bu yeni duruma uyum sağlamak zorunda kalıyor. Son yıllarda birçok ülkede algoritmik işlemlere yönelik denetimler sıkılaştırıldı, risk sınırları belirlendi ve şeffaflık artırılmaya çalışıldı.
Sonuç olarak, BofA algoritması yalnızca bir bankanın kullandığı işlem aracı değil, finansal piyasaların geleceğini şekillendiren teknolojik dönüşümün sembollerinden biridir. Piyasalara getirdiği likidite, hız ve verimlilik tartışmasız şekilde önemli avantajlar sunarken, ani volatilite ve küçük yatırımcıların dezavantajlı duruma düşmesi gibi sorunlar da göz ardı edilemez. Bu nedenle, algoritmaların piyasalardaki rolü üzerine tartışmalar uzun süre devam edecek gibi görünüyor.
