Yoksulluk, insanlığın en eski ve en karmaşık sorunlarından biri. Dünya Bankası verilerine göre, 2023 itibarıyla 700 milyondan fazla insan günde 2,15 doların altında bir gelirle yaşam mücadelesi veriyor. Ancak yoksulluk, yalnızca gelir eksikliği değil; eğitime, sağlığa ve insanca çalışma koşullarına erişim gibi temel haklardan mahrum kalmak anlamına da geliyor. Bu sorunu çözmenin en etkili yolu ise sürdürülebilir istihdam modelini yaygınlaştırmaktan geçiyor.
Sürdürülebilir İstihdam Nedir?
Sürdürülebilir istihdam, yalnızca “iş sahibi olmak” değil, insan onuruna yakışır ücret, sosyal güvence, çalışma hakları ve mesleki gelişim imkânları sunan bir istihdam anlayışıdır. Bu modelde işler, ekonomik dalgalanmalardan ve teknolojik dönüşümlerden etkilenmeyecek şekilde tasarlanır. Örneğin, yeşil enerji sektöründe oluşturulan işler veya dijital becerilerle donatılmış nitelikli istihdam, sürdürülebilirliğin somut örnekleridir.
Neden Sürdürülebilir İstihdam?
- Gelir Güvencesi ve Sosyal Adalet:
Düşük ücretli ve güvencesiz işler, yoksulluk döngüsünü besler. Sürdürülebilir istihdam, asgari ücretin üzerinde gelir sağlayarak bireylerin temel ihtiyaçlarını karşılamasını, tasarruf yapmasını ve geleceğe yatırım yapmasını mümkün kılar. Brezilya’da uygulanan “Bolsa Família” programı, istihdamla entegre sosyal yardımların yoksulluğu nasıl azalttığını gösteren önemli bir örnektir. - Toplumsal Refahın Yükselmesi:
Nitelikli istihdam, çalışanların sağlık ve eğitim hizmetlerine erişimini artırır. Örneğin, Bangladeş’te tekstil işçilerine sağlanan ücretsiz sağlık sigortası, hem verimliliği hem de yaşam kalitesini yükseltmiştir. - Ekonomik Dayanıklılık:
Pandemi ve iklim krizi gibi şoklar, güvencesiz çalışanları daha derinden vurur. Sürdürülebilir istihdam, ekonomik krizlerde bile işsizlik oranlarını dengeler. Almanya’nın “Kısa Çalışma Ödeneği” modeli, istihdamı koruyarak 2008 krizinde işsizliği %7,8’de sabitlemişti.
Zorluklar ve Çözüm Önerileri
- Kayıt Dışı Ekonomi:
Dünya çapında 2 milyar insan kayıt dışı çalışıyor. Bu sorunu aşmak için devletler, KOBİ’lere vergi indirimi ve sosyal güvence teşvikleri sunabilir. Hindistan’ın “MUDRA” mikro kredi programı, 50 milyondan fazla küçük işletmeye finansman sağlayarak kayıt dışılığı azaltmıştır. - Teknolojik Dönüşüm:
Otomasyon ve yapay zekâ, düşük vasıflı işleri tehdit ediyor. Çözüm, yaşam boyu öğrenme politikalarıdır. Singapur’un “SkillsFuture” programı, vatandaşlara ücretsiz dijital beceri eğitimleri sunarak istihdam edilebilirliği artırıyor. - Eşitsizlikler:
Kadınlar, gençler ve engelliler işgücü piyasasında dezavantajlı. İsveç’te uygulanan cinsiyet kotası ve engelli istihdam teşvikleri, bu açığı kapatmada başarılı olmuştur.
Yeşil ve Dijital Ekonomi: Yeni Fırsatlar
Dünya Ekonomik Forumu, 2030’a kadar yenilenebilir enerji sektöründe 20 milyon yeni iş oluşacağını öngörüyor. Türkiye’de rüzgâr ve güneş enerjisi yatırımları, binlerce istihdam yarattı. Benzer şekilde, dijital ekonomi alanında veri analisti ve siber güvenlik uzmanı gibi meslekler, geleceğin sürdürülebilir işleri olacak.
Sonuç: İşbirliği Şart
Yoksulluğu aşmak için hükümetler, özel sektör ve sivil toplum ortak hareket etmeli. İstihdam politikaları; eğitim, sosyal koruma ve çevre dostu yatırımlarla desteklenmeli. Unutmayalım: Sürdürülebilir istihdam, yalnızca ekonomik bir hedef değil, insan onurunun garantisidir.
Bu yazı, yoksulluğun çözümüne dair umudu yeşertmek ve harekete geçmek için bir çağrıdır.
