Uluslararası finans, son yıllarda teknolojik devrimler, jeopolitik gerilimler ve pandemi sonrası toparlanma süreçleriyle adeta bir laboratuvara dönüştü. Bu dinamik alan, hem devletlerin ekonomik politikalarını hem de bireylerin yatırım tercihlerini derinden etkiliyor. Peki, bu karmaşık sistemde neler oluyor?
1. Küreselleşmenin İkilemi: Bağlantılar ve Kırılganlıklar
2000’lerin başındaki “küreselleşme coşkusu”, 2008 mortgage krizi ve COVID-19’un tedarik zinciri şoklarıyla sarsıldı. IMF verilerine göre, küresel kamu borcu 2023’te GSYİH’nin %93’üne ulaşarak rekor kırdı. Ancak bu bağlantılılık, aynı zamanda krizlerin domino etkisi yaratmasına da yol açıyor. Örneğin, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artırımları, Brezilya’dan Türkiye’ye gelişmekte olan ekonomilerde sermaye çıkışlarına neden oluyor.
2. Merkez Bankalarının Yeni Rolü: Para Politikasından “Kriz Yöneticiliğine”
Geleneksel enflasyon-hedeflemesi artık tek başına yeterli değil. 2020’de Fed, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve diğer kurumlar, COVID-19 döneminde tahvil alımları ve nicemsel gevşeme (QE) ile bilançolarını tarihi seviyelere çıkardı. Ancak bu politikaların uzun vadeli etkileri (örneğin varlık balonları) belirsizliğini koruyor. Japonya’da 25 yıldır süren düşük faiz politikası ise “likidite tuzağı” riskini hatırlatıyor.
3. Dijital Devrim: Kripto Paralar ve CBDC’ler
Bitcoin’in 2021’de 69 bin dolara ulaşması ve ardından yaşanan çöküş, kripto varlıkların spekülatif doğasını gözler önüne serdi. Buna karşın, Çin’in Dijital Yuan’ı ve Avrupa’nın “dijital euro” planları, merkez bankası dijital paralarının (CBDC) küresel finans sistemini nasıl dönüştürebileceğine işaret ediyor. CBDC’ler, finansal kapsayıcılığı artırabilir ancak mahremiyet ve siber güvenlik endişelerini de beraberinde getiriyor.
4. Jeopolitik Riskler: Yeni Soğuk Savaşın Finansal Yansımaları
Rusya-Ukrayna Savaşı’nın enerji piyasalarını altüst etmesi ve Batı’nın Rusya’ya yönelik SWIFT yaptırımları, uluslararası finansın jeopolitikle iç içe geçtiğini gösterdi. Çin’in Yuan’ı küresel rezerv para olarak konumlandırma çabaları ve BRICS ülkelerinin alternatif ödeme sistemleri arayışı, ABD dolarının hegemonyasını sorgulatıyor. Dünya Bankası’na göre, 2023’te gelişmekte olan ülkelerdeki büyüme oranı %4’e gerilerken, bu durum borç krizlerini tetikleyebilir.
5. Sürdürülebilir Finans: ESG’nin Yükselişi
İklim değişikliği, uluslararası finansın gündeminde artık merkezde. 2022’de küresel ESG yatırımları 35 trilyon doları aştı. Avrupa Birliği’nin “Sınırda Karbon Düzenlemesi” (CBAM) gibi politikalar, şirketleri yeşil dönüşüme zorlarken, yeşil tahvil piyasası hızla büyüyor. Ancak “yeşil aklama” (greenwashing) endişeleri, bu alanda şeffaflık taleplerini artırıyor.
Sonuç: Belirsizlik Çağında Stratejik Adaptasyon
Uluslararası finans, artık sadece ekonomistlerin değil, politika yapıcıların, şirketlerin ve bireylerin ufkunu genişletmesi gereken bir alan. Dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve jeopolitik gerilimler, yeni fırsatlar kadar sistemik riskler de barındırıyor. Bu ortamda başarı, esnek ve çok taraflı iş birliklerine dayalı stratejilerden geçecek.
Küresel ekonomi, bir yandan “yüksek faiz-yüksek enflasyon” sarmalında dengeler ararken, diğer yandan yeni bir finansal mimarinin doğum sancılarını yaşıyor. Bu dönüşümü okumak, yalnızca finansçıların değil, herkesin meselesi.
