Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan “Para Politikası ve Beklentilerin Çıpalanması” başlıklı analizde, sıkı para politikasıyla birlikte enflasyon beklentilerinin çıpalanmasında belirgin bir iyileşme yaşandığı belirtildi.
TCMB Başdanışmanları Halil İbrahim Aydın ve Eren Ocakverdi ile Araştırmacı Velihan Başpınar tarafından hazırlanan analiz, Merkezin Güncesi blog sayfasında yayımlandı. Çalışmada, enflasyon beklentilerinin çıpalanmasının fiyat istikrarının ön koşullarından biri olduğu vurgulanarak, beklentilerin merkez bankasının enflasyon hedeflerine yakınsaması ve beklenti farklılıklarının azalmasının önemine dikkat çekildi.
Çıpalama Ölçütleri ve Değerlendirmeler
Çıpalamayı ölçmek için ilk olarak Piyasa Katılımcıları Anketi’ndeki (PKA) 12 aylık enflasyon beklentilerinin, TCMB’nin enflasyon tahminlerinden hareketli sapması hesaplandı. Daha sonra, beklentilerin zaman içindeki oynaklığı ve katılımcılar arasındaki farklılıklar analiz edildi. Son aşamada ise bu ölçütleri bir araya getiren bileşik bir gösterge oluşturuldu. Ek olarak, İktisadi Yönelim Anketi (İYA) ve Tüketici Eğilim Anketi’nden (TEA) elde edilen verilerle firmalar ve hanehalkı için de ayrı göstergeler hesaplandı.
Analizde, sıkı para politikasının uygulanmaya başlandığı 2023’ün ikinci yarısından itibaren enflasyon beklentilerinin TCMB tahminlerinden sapmasının azaldığı ve 2024’ün ikinci yarısından itibaren yatay seyrettiği belirtildi. Beklentilerin oynaklığı da son dönemde gerileme eğilimi gösterirken, farklı katılımcılar arasındaki beklenti yayılımının zamanla daraldığı ifade edildi.
Bu bulgular doğrultusunda, 2021’in son çeyreğinden itibaren zayıflayan beklenti çıpalamasının, sıkı para politikasıyla birlikte güçlendiği ortaya kondu. Analizde, firmalar ve hanehalkının piyasa katılımcılarına kıyasla enflasyon beklentilerini daha yüksek ve oynak bir şekilde oluşturduğu ancak genel olarak çıpalanma eğiliminde olduğu vurgulandı.
Sonuç ve Gelecek Beklentileri
Çıpalama ölçütlerindeki iyileşmenin devam etmesinin fiyat istikrarını destekleyeceği belirtilen analizde, 2023’ün ikinci yarısından itibaren uygulanan sıkı para politikasının enflasyon beklentilerinin seviyesi ve dağılımında iyileşmeler sağladığı vurgulandı.
Bu kapsamda, TCMB’nin ileriye dönük para politikalarını oluştururken beklentilerin seviyesini, oynaklığını ve katılımcılar arasındaki farkları dikkate aldığı ifade edildi. Beklentilerin çıpalanmasındaki iyileşmenin sürmesi halinde, fiyat istikrarına ulaşılmasının daha kalıcı hale geleceği değerlendirildi.
