Günümüz iş dünyasında şirketlerin finansman ihtiyaçları giderek artarken, alternatif finansman yöntemleri de her geçen gün daha fazla tercih edilmektedir. Bu yöntemlerden biri olan “sat kirala geri al” uygulaması (Sale and Leaseback), işletmelerin sahip oldukları varlıkları satarak finansmana ulaşmasını ve ardından bu varlıkları kiralayarak kullanmaya devam etmesini sağlayan bir finansal yöntemdir. Türkiye’de özellikle finansal kiralama şirketleri ve bankalar tarafından sunulan bu model, son yıllarda hem KOBİ’lere hem büyük ölçekli firmalara önemli avantajlar sağlamaktadır.
Sat Kirala Geri Al Nedir?
“Sat kirala geri al” sistemi, bir işletmenin sahip olduğu taşınır veya taşınmaz bir varlığı finansal kuruma satması ve aynı varlığı belirli bir süre için kiralayarak kullanmaya devam etmesi işlemidir. Kiralama süresi sona erdiğinde, işletme varlığı geri satın alabilir.
Kısaca süreç şöyle işler:
- Varlık satılır → İşletme varlığı finansman kurumuna satıp nakit elde eder.
- Geri kiralanır → Aynı varlığı belirli süre için kiralayarak kullanmaya devam eder.
- Tekrar satın alınır → Kiralama dönemi sonunda işletme varlığı geri satın alma hakkına sahiptir.
Bu yöntemde mülkiyet finansman kurumuna geçse de kullanım hakkı işletmede kalır.
Sat Kirala Geri Al Nasıl Yapılır?
Uygulama süreci aşamalı olarak gerçekleşir:
1. Varlık Değerlemesi
Satışı yapılacak varlık (gayrimenkul, makine, ekipman vb.) bağımsız değerleme uzmanları tarafından değer tespitine tabi tutulur.
2. Finansman Kurumuyla Anlaşma
Değerleme sonucuna göre finansman şirketi ile işletme arasında satış ve geri kiralama sözleşmesi yapılır.
3. Satış İşlemi
Varlık finansman kurumuna satılır ve işletme nakit fon elde eder.
4. Kiralama Süreci
Satılan varlık işletmeye geri kiralanır. İşletme varlığı kullanmaya devam eder ve düzenli kira ödemesi yapar.
5. Geri Satın Alma
Sözleşme süresi sonunda işletme belirlenen bedelle varlığı geri satın alır.
Sat Kirala Geri Al Neden Yapılır?
Bu finansal yöntemin tercih edilmesinin temel nedenleri şunlardır:
1- Finansman Sağlama
İşletmeler sahip oldukları varlıkları satmadan likidite elde eder. Böylece sermaye artırımı yapılmadan fon sağlanır.
2- Nakit Akışının Güçlendirilmesi
Elde edilen kaynak işletmenin faaliyetlerini sürdürmesi, borç kapatması veya yatırım yapması için kullanılabilir.
3- Bilanço Avantajı
Bazı durumlarda bilanço optimizasyonu sağlar. Aktifler nakde dönüşürken işletme faaliyetlerine kesintisiz devam eder.
4- Vergi Avantajı
Kira ödemeleri gider yazılabilir; bu da vergi yükünü azaltabilir (mevzuata bağlı olarak).
5- Varlıkların Kullanım Hakkının Korunması
Şirket sahip olduğu stratejik ekipman veya gayrimenkulü kaybetmeden kullanmaya devam eder.
Hangi Varlıklar İçin Uygulanır?
| Varlık Türü | Açıklama |
|---|---|
| Taşınmazlar | Fabrika binaları, iş yerleri, depolar |
| Makineler ve Üretim Hatları | Sanayi makineleri, üretim ekipmanları |
| Araçlar ve Ticari Filolar | Kamyon, tır, kiralık araç filosu |
| Ekipmanlar | Tıbbi cihazlar, inşaat makineleri |
Kimler Tercih Etmelidir?
- Nakit ihtiyaç duyan işletmeler
- Bilançosunu güçlendirmek isteyen şirketler
- Borçlanmadan fon yaratmak isteyen firmalar
- Gayrimenkul ve ekipman yatırımı yüksek sektörler:
- Sanayi ve üretim
- Lojistik
- Sağlık sektörü
- İnşaat ve proje firmaları
Avantajlar ve Dezavantajlar
Avantajlar
- Hızlı finansman imkânı
- İşletme faaliyetlerinde kesinti olmaması
- Nakit akışının iyileştirilmesi
- Vergisel avantajlar
- Borçlanma kapasitesinin korunması
Dezavantajlar
- Kira maliyeti bir finansal yük doğurur
- Varlığın mülkiyetinin geçici kaybı
- Geri satın alma yükümlülüğü stratejik planlama gerektirir
Değerlendirme
“Sat kirala geri al” sistemi, işletmelere likidite, finansal esneklik ve sürdürülebilirlik sunan yenilikçi bir finansman çözümüdür. Özellikle sermaye yoğun sektörlerde işletmelerin büyüme hedeflerine destek olduğu gibi, finansal zorluk dönemlerinde de önemli bir nefes alma mekanizması sağlar.
Doğru planlama ve uzman finansal danışmanlıkla kullanıldığında, şirketlerin mali yapısını güçlendiren stratejik bir araç olarak öne çıkmaktadır.
