Ortadoğu’nun kalbinde bir kez daha tansiyon yükseliyor. İran ile İsrail arasındaki gerilim, bölgesel kriz olmaktan çıkarak küresel düzeyde etkiler yaratacak bir boyuta evriliyor. Savaş çanlarının çaldığı bu atmosferde yalnızca askeri hareketlilik değil, ekonomik dengeler ve siyasal bloklar da yeniden tanımlanıyor. Bu da bizi kaçınılmaz olarak şu soruya götürüyor: Yeni bir dünya düzeni mi kuruluyor?
İran ve İsrail, tarihsel, ideolojik ve jeopolitik düzlemlerde zaten karşı saflarda duran iki aktör. Ancak günümüzde bu çekişme, sadece iki ülke arasında yaşanan bir hesaplaşma değil. Bu kriz, aynı zamanda ABD, Rusya, Çin, Avrupa Birliği ve Körfez ülkeleri gibi aktörlerin çıkar mücadelelerinin de bir yansıması. İran’a uygulanan yaptırımlar, İsrail’in Batı desteğiyle güçlenen güvenlik konsepti ve buna karşılık İran’ın vekil örgütler üzerinden yürüttüğü “asimetrik dengeleme” stratejisi, çatışmanın karmaşık yapısını daha da derinleştiriyor.
Küresel düzeyde enerji, savunma ve teknoloji odaklı yeni eksenlerin oluştuğu bir dönemdeyiz. Bu eksenlerin merkezinde artık sadece askeri değil, ekonomik stratejiler de yer alıyor. İran-İsrail gerilimi, tam da bu zeminde, enerji güvenliğinden ticaret yollarına kadar birçok başlığı etkiliyor. Örneğin, Hürmüz Boğazı’ndaki potansiyel bir kriz senaryosu, sadece petrol fiyatlarını değil, Avrupa ve Asya’nın enerji tedarik zincirlerini de sarsabilecek güçte. Bu da enerji diplomasisinin yeniden şekillenmesine neden oluyor. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkeler bir yandan İsrail’le normalleşme adımları atarken, diğer yandan İran’la doğrudan çatışmadan kaçınmak istiyor. Yani, herkes pozisyonunu yeniden gözden geçiriyor.
Siyasal düzlemde ise çok kutupluluğun hızlandığı bir döneme tanıklık ediyoruz. ABD’nin bölgedeki etkisi, önceki yıllara göre daha kırılgan. Çin, hem diplomatik hem de ekonomik araçlarla Ortadoğu’da nüfuz alanını genişletirken, Rusya da Suriye üzerinden kurduğu köprüyle hem İran hem de İsrail ile temas kurabiliyor. Bu durum, klasik “Doğu-Batı bloku” anlayışını aşan, çok merkezli bir jeopolitik gerçekliğin habercisi.
Dahası, küresel finans sisteminde yaşanan değişim de bu gerilimin gölgesinde ilerliyor. Doların hâkimiyetine alternatif arayışlar, Çin’in dijital yuan projesi, altın ve emtia bazlı yeni ticaret modelleri; ABD’nin ekonomik baskı araçlarını zayıflatma çabası olarak okunabilir. İran gibi yaptırımlarla sıkıştırılmış ülkeler, alternatif ödeme sistemlerine daha fazla yönelirken, bu durum Batı merkezli finansal mimarinin sorgulanmasına neden oluyor.
Toplumlar cephesinde ise bu gerilimlerin yarattığı kutuplaşma, göç hareketleri, radikalleşme ve dijital dezenformasyon gibi riskleri de tetikliyor. Küresel medya ve sosyal platformlar üzerinden yönetilen algılar, sadece kamuoyunu değil, devlet politikalarını da yönlendirecek düzeyde etkili hale geliyor. Bu da klasik diplomasiyi yerinden eden yeni bir hibrit diplomasi döneminin işaretlerini veriyor.
İran-İsrail hattındaki bu kriz, sadece bir savaş tehdidi değil, aslında uzun süredir evrilen yeni küresel düzenin en görünür kıvılcımı. Bu krizle birlikte enerji politikaları, güvenlik stratejileri, ekonomik bloklar ve diplomatik dengeler yeniden yazılıyor. Belirsizliklerin arttığı, güvenin zayıfladığı bu çağda, artık güçlü olan değil, stratejik davranan ayakta kalacak. Yeni dünya düzeni; güç dengesi kadar, esneklik, teknoloji, diplomasi ve adaptasyon yeteneği ile şekillenecek. İran-İsrail çatışması ise bu yeni dünyanın inşasında bir eşik olarak tarih sahnesine kaydedilecek.
