Ekonomide toparlanma sinyalleri bazı sektörlerde hissedilse de, imalat sanayi hâlâ güçlü bir çıkış yolu bulabilmiş değil.
Nisan ayında hem küresel hem de yurtiçinde yaşanan ekonomik gelişmeler, ekonomideki kırılganlığı zirveye taşıdı. Özellikle stratejik öneme sahip imalat sanayi, yüksek faiz ve parasal sıkılaşma politikalarından en sert darbeyi alan sektör oldu. Mayıs ayında hizmetler, perakende ticaret ve inşaat sektörlerinde sınırlı bir güven artışı yaşansa da, imalat sektöründeki güven kaybı durdurulamaz bir şekilde sürüyor.
Hizmet, Ticaret ve İnşaatta Sınırlı Toparlanma
TÜİK’in açıkladığı güven endeksleri, mayısta hizmetlerde %0,9, perakende ticarette %0,6, inşaatta ise %3,9 artış gösterdi. Ancak bu toparlanma mart ayı seviyelerini yakalamaktan uzak kaldı. Endekslerin 100 puanın altında olması sektörel kötümserliğe işaret ederken, yalnızca hizmet ve perakende ticaret sektörleri iyimserlik sınırının üzerinde kalmayı başarabildi.
İmalat Sanayiinde Güven 100’ün Altına Geriledi
Merkez Bankası’nın Reel Kesim Güven Endeksi, mayısta %2,2 düşerek 98,6’ya geriledi. Bu düşüşle birlikte endeks yeniden kritik eşik olan 100’ün altına indi. Sektör temsilcileri özellikle:
- Gelecek üç ayda sipariş miktarlarında,
- Yatırım harcamalarında,
- Üretim hacmi ve ihracat beklentilerinde
karamsarlık içindeler.
Tek olumlu sinyal, gelecek üç aydaki istihdam beklentilerinin önceki aya göre bir miktar güçlenmiş olması.
Kapasite Kullanımı Yavaş da Olsa Artıyor
İmalat sanayiinde mevsimsellikten arındırılmış kapasite kullanım oranı mayısta %75,1’e yükseldi. Bu oran, nisan ayına göre %0,5 puanlık artış anlamına geliyor. Ancak geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre hâlâ 1,5 puan geride.
Kapasite kullanımındaki artış, üretimde sınırlı bir toparlanmaya işaret etse de, halen düşük güven ortamı bu ivmenin sürdürülebilirliğini sorgulatıyor.
Faiz Beklentileri Tırmanıyor
İmalat sanayii temsilcileri arasında kısa vadeli kredi faizlerinde artış bekleyenlerin oranı, mayısta %21,6’ya yükseldi. Mart ayında bu oran %5,9 seviyesindeydi. Bu keskin yükseliş, işletmelerin önümüzdeki döneme dair maliyet artışı beklentilerini gözler önüne seriyor. Faiz düşüşü bekleyenlerin oranı ise gerilemeye devam ediyor.
En Yüksek Kapasite Kullanımı Tütün ve Kâğıtta
Sektörel bazda en yüksek kapasite kullanım oranı tütün ürünleri (%83,5), kâğıt (%82,9) ve ağaç ürünleri (%82,6) sektörlerinde görüldü. Buna karşın deri (%63,5), kayıtlı medya (%67,7) ve tekstil (%68,5) sektörleri kapasite kullanımında en alt sıralarda yer aldı.
Mayısta kapasitesini en çok artıran sektörler arasında kayıtlı medya, deri ve içecek imalatı öne çıkarken; tekstil, kâğıt ve makine ekipmanları gibi bazı sektörlerde kapasite kullanımı geriledi.
Ekonomide Dengeler Hassas
İmalat sanayi, Türkiye ekonomisinin üretim ve ihracat gücünün temel taşıdır. Ancak yüksek faiz ortamı, yatırım iştahını törpülemekte; siparişlerdeki duraksama ise üretim planlarını sekteye uğratmaktadır. Hizmet ve ticaret sektörlerinde gözlenen toparlanma, ancak imalatın güçlenmesiyle kalıcı hale gelebilir.
Bu nedenle ekonomi yönetiminin dikkatini yeniden üretim ekonomisine çevirmesi, maliyet baskılarını azaltıcı ve güven artırıcı adımlar atması gerekiyor. Aksi halde büyümenin taşıyıcı kolonu olan imalat sanayi, daha büyük bir sarsıntıyla karşı karşıya kalabilir.
