Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) ilk kez yayımladığı “Küresel Enerji Değerlendirmesi” raporuna göre, 2024 yılında küresel enerji talebi, elektrik tüketimindeki artışın etkisiyle %2,2 oranında büyüdü. Bu oran, son on yıldaki yıllık ortalama olan %1,3’ün oldukça üzerinde gerçekleşti.
Elektrik Talebi Küresel Enerji Büyümesine Liderlik Etti
Elektrik tüketimi 2024’te yıllık bazda %4,3 artarak 2013-2023 dönemi ortalamasının neredeyse iki katına ulaştı. Bu büyüme, özellikle sanayide artan elektrik kullanımı, ulaşım sektöründeki elektrifikasyon, veri merkezleri ve yapay zeka teknolojilerinin yaygınlaşması gibi faktörlerden kaynaklandı.
Gelişmekte olan ülkeler, toplam enerji talep artışının %80’ini oluştururken, Çin’in enerji talebindeki yavaşlamaya rağmen küresel büyümeye önemli katkı sağladığı görüldü. Gelişmiş ekonomilerde ise önceki yıllardaki düşüş trendinin ardından enerji talebi yaklaşık %1 oranında arttı.
Yenilenebilir Enerji ve Nükleer Kaynakların Payı Artıyor
2024’te küresel elektrik üretimindeki artışın %80’i yenilenebilir ve nükleer enerjiden karşılandı. Yenilenebilir enerji kapasitesi yıllık 700 gigavat artış göstererek üst üste 22. kez rekor kırdı. Bu gelişmelerle birlikte yenilenebilir ve nükleer enerji kaynaklarının toplam elektrik üretimindeki payı ilk kez %40 seviyesine ulaştı.
Fosil yakıtlar arasında en güçlü büyüme doğal gazda yaşandı. Küresel doğal gaz talebi, son on yıldaki yıllık ortalama artışı aşarak 115 milyar metreküpe yükseldi. Petrol talebi ise daha yavaş bir artışla %0,8 büyüdü ve küresel enerji talebindeki payı ilk kez %30’un altına geriledi. Kömür talebi ise %1 oranında arttı ve bu büyümenin %90’ı Çin ve Hindistan kaynaklı oldu.
Karbondioksit Emisyonlarındaki Artış Sınırlı Kaldı
Temiz enerji teknolojilerinin yaygınlaşması sayesinde küresel enerji sektöründen kaynaklanan karbon emisyonlarının yıllık artışı sınırlandı. Ancak rekor sıcaklıkların yol açtığı yüksek enerji tüketimi nedeniyle karbon emisyonları %0,8 artarak 37,8 milyar tona ulaştı.
Yenilenebilir enerji, nükleer enerji, elektrikli araçlar ve ısı pompalarının kullanımı sayesinde 2019’dan bu yana 2,6 milyar ton karbon emisyonu engellenmiş oldu. Bu miktar, küresel emisyonların %7’sine denk geliyor.
2024’te gelişmiş ülkelerde karbon emisyonları %1,1 düşerek 10,9 milyar tona geriledi ve son 50 yılın en düşük seviyesine ulaştı. Emisyon artışının büyük bölümü Çin dışındaki gelişmekte olan ülkelerden kaynaklandı. Çin’de ise emisyon artışı yavaşladı, ancak kişi başına düşen karbon emisyonları hâlâ gelişmiş ekonomilerin %16 üzerinde ve küresel ortalamanın yaklaşık iki katı seviyesinde bulunuyor.
IEA Başkanı Fatih Birol: “Elektrik Kullanımı Hızla Artıyor”
IEA Başkanı Fatih Birol, rapora ilişkin yaptığı değerlendirmede, elektrik kullanımındaki hızlı artışın, gelişmiş ülkelerde enerji talebindeki düşüş eğilimini tersine çevirdiğini belirtti. Birol, “2024 yılında tüm ana yakıt türleri ve enerji teknolojilerine yönelik talep artarken, yenilenebilir enerji bu büyümede en büyük payı aldı. Onu doğal gaz takip etti. Güneş, rüzgar, nükleer enerji ve elektrikli araçlardaki güçlü büyüme, ekonomik büyüme ile emisyonlar arasındaki bağı giderek zayıflatıyor” ifadelerini kullandı.
