Borsa İstanbul’da yatırım yapan pek çok yatırımcı, özellikle bazı şirketlerin hisse senetlerini takip ederken “Piyasa Öncesi İşlem Platformu” (PÖİP) ibaresiyle karşılaşır. Bu ifade, Borsa İstanbul’un kotasyon (işleme açılma) yapısı içinde önemli bir yere sahiptir ve aslında yatırımcılara önemli sinyaller verir. Peki Piyasa Öncesi İşlem Platformu nedir, hangi şirketler bu platformda işlem görür, nasıl işler ve yatırımcı açısından ne anlama gelir?
Piyasa Öncesi İşlem Platformu, Borsa İstanbul’un pay piyasasında işlem görmek isteyen ancak borsa kotasyon şartlarını veya belirlenen pazar koşullarını henüz tam olarak sağlayamayan şirketlerin paylarının işlem görebilmesi için oluşturulmuş özel bir pazardır. Yani bu platform, bir bakıma “ön listeleme” alanıdır. Borsa İstanbul’un Ana Pazar, Yıldız Pazar veya Alt Pazar gibi klasik işlem alanlarının dışında yer alır. Böylece yatırımcıların şirketler hakkında daha fazla bilgi edinmesine olanak tanırken, şirketlerin de piyasa deneyimi kazanmasına ve yatırımcı tabanını genişletmesine zemin hazırlar.
Bu platformun temel amaçlarından biri, henüz tüm borsa kotasyon kriterlerini sağlayamayan veya belirli yükümlülükleri yerine getirmek için zamana ihtiyaç duyan şirketlere piyasa öncesinde işlem görme imkanı tanımaktır. PÖİP sayesinde şirketler borsada görünür hale gelir, hisse fiyatları arz-talep dengesine göre belirlenir ve piyasada şeffaflık artar. Aynı zamanda yatırımcılar da bu şirketleri daha yakından tanıma fırsatı bulur. Ancak bu durum, PÖİP’te işlem gören şirketlerin klasik pazar yapılarındaki şirketlere göre daha yüksek risk barındırabileceği gerçeğini değiştirmez. Çünkü bu şirketler genelde mali yapıları, faaliyet süreleri, kârlılıkları veya kurumsal yönetim düzeyleri açısından henüz tam anlamıyla güçlü bir profil sunmayabilir.
PÖİP’in işleyişine baktığımızda, burada işlem gören payların fiyatlarının serbestçe arz ve talep doğrultusunda oluştuğunu görmek mümkündür. Ancak bu platformda volatilitenin zaman zaman çok yüksek olabileceği, fiyat dalgalanmalarının sert yaşanabileceği de unutulmamalıdır. Zira henüz kurumsallaşma süreçleri tamamlanmamış, şeffaflık ve finansal sürdürülebilirlik açısından tam olarak oturmuş olmayan şirketlerin fiyat hareketleri daha spekülatif olabilir.
PÖİP’in Borsa İstanbul açısından önemli bir avantajı da potansiyel olarak ileride Ana Pazar veya Yıldız Pazar’a yükselebilecek şirketlerin bir nevi “test alanı” olmasıdır. Böylece borsa yönetimi şirketlerin performanslarını ve yükümlülüklerini izleyerek, zaman içinde daha geniş ve nitelikli yatırımcı kitlesine hitap edebilecek firmaları tespit eder. Aynı zamanda şirketler de düzenli mali tablo açıklama, bağımsız denetim, kamuyu aydınlatma gibi yükümlülükleri yerine getirerek kurumsal olgunluk kazanır.
Yatırımcı açısından Piyasa Öncesi İşlem Platformu’ndaki hisseler yüksek getiri potansiyeli kadar yüksek riskleri de barındırır. Bu platformdaki hisselerde fiyat hareketlerinin hızla yukarı veya aşağı yönlü olabileceği, zaman zaman likiditenin sınırlı kalabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca PÖİP’teki şirketlerin faaliyet raporları, finansal tabloları ve borsa duyuruları dikkatle izlenmeli, yatırım kararı bu bilgiler ışığında verilmelidir.
Sonuç olarak Piyasa Öncesi İşlem Platformu, Borsa İstanbul’un sermaye piyasalarını derinleştirmeye ve daha fazla şirketi halka arz kültürüne dahil etmeye yönelik önemli bir aracıdır. Ancak yatırımcılar için fırsat kadar risk de taşır. Bu nedenle yatırım kararlarında yalnızca fiyat hareketlerine odaklanmak yerine, şirketlerin mali sağlık durumunu, yönetim kalitesini ve sektörel pozisyonunu da dikkatle analiz etmek kritik önem taşır. Böylece hem piyasaya yeni adım atan şirketlerin borsa serüvenine ortak olmak hem de bilinçli bir yatırımcı profili oluşturmak mümkün hale gelir.
