Aktif devir hızı, işletmelerin sahip oldukları toplam varlıklarını ne kadar etkin kullandığını ölçen önemli bir finansal orandır. Bir başka ifadeyle, şirketin varlıklarını gelir yaratmak için ne kadar verimli değerlendirdiğini gösterir. Bu oran, net satışların toplam aktiflere bölünmesiyle hesaplanır. Yani işletmenin bir yıllık satış hacmini, elinde bulundurduğu tüm varlıklarla karşılaştırarak, varlıkların satış üretme gücünü ortaya koyar.
Aktif devir hızının yüksek çıkması, şirketin sahip olduğu kaynakları etkin bir biçimde kullanarak yüksek satışlar elde ettiğini gösterir. Düşük çıkması ise şirketin varlıklarını atıl bıraktığını veya satış yaratma konusunda yeterince verimli olmadığını işaret eder. Bu nedenle, yatırımcılar ve finans yöneticileri açısından bu oran, şirketin performansını değerlendirirken dikkate alınması gereken temel göstergelerden biridir.
Örneğin, aktif devir hızı 2 olan bir şirket, sahip olduğu her 1 liralık varlıkla 2 lira satış yapabilmiş demektir. Bu da varlıkların üretken şekilde kullanıldığına işaret eder. Ancak sektörler arasında ciddi farklılıklar bulunduğunu unutmamak gerekir. Perakende sektöründe genellikle aktif devir hızı yüksektir çünkü düşük varlıkla yüksek satış hacmi yaratılır. Buna karşılık ağır sanayi ya da enerji gibi sermaye yoğun sektörlerde aktif devir hızı görece düşük olabilir çünkü bu sektörlerde büyük yatırımlar gereklidir ve varlıkların satışa dönüşmesi daha uzun zaman alır.
Aktif devir hızı tek başına yorumlandığında yanıltıcı olabilir. Örneğin bir şirketin aktif devir hızı yüksek olsa da kârlılığı düşük olabilir. Bu durumda şirket çok satış yapıyor ama kâr marjı düşük olduğu için net kazanç beklenenden az kalıyor olabilir. Bu nedenle aktif devir hızı, kârlılık oranları, özkaynak kârlılığı, borçluluk oranı gibi diğer finansal göstergelerle birlikte değerlendirilmelidir. Ayrıca aynı sektör içindeki şirketlerle kıyaslanması da sağlıklı bir analiz için önemlidir.
Şirket yöneticileri açısından aktif devir hızının önemi büyüktür. Çünkü bu oran, varlıkların etkin kullanımı hakkında doğrudan bilgi verir. Stok yönetimi, alacak tahsil süresi, sabit kıymet yatırımlarının verimliliği gibi unsurlar bu orana doğrudan etki eder. Örneğin gereğinden fazla stok tutmak, aktif devir hızını düşürür. Alacakların tahsil süresinin uzaması da aynı şekilde olumsuz etki yapar. Dolayısıyla şirketler, bu oranı artırmak için stok devir hızını yükseltmeli, tahsilat süreçlerini hızlandırmalı ve gereksiz yatırımlardan kaçınmalıdır.
Yatırımcılar açısından ise aktif devir hızı, şirketin büyüme potansiyelini ve kaynaklarını ne kadar iyi değerlendirdiğini gösterir. Özellikle kısa vadeli yatırımlarda şirketin satış performansını görmek için bu oran önemli bir yol göstericidir. Ancak uzun vadeli yatırımcılar için oran tek başına belirleyici değildir; çünkü uzun vadede asıl belirleyici olan sürdürülebilir kârlılık ve nakit yaratma kapasitesidir.
Sonuç olarak aktif devir hızı, bir işletmenin finansal verimliliğini ölçmede kullanılan önemli bir araçtır. Yüksek olması genellikle olumlu yorumlanır, düşük olması ise varlıkların daha verimli kullanılmadığına işaret eder. Fakat oran mutlaka sektör dinamikleri, kârlılık göstergeleri ve diğer finansal oranlarla birlikte değerlendirilmelidir. Doğru yorumlandığında hem yatırımcılar hem de işletme yöneticileri için yol gösterici değerli bir göstergedir.
