Afrika’nın En Zengin 10 Ülkesi (GSYİH ve Kişi Başına GSYİH ile)
Afrika, Asya’dan sonra dünyanın en büyük ve en kalabalık ikinci kıtasıdır. Yüzölçümüyle dünya kara alanının %20’sini kaplayan bu kıta, 1 milyardan fazla insana ev sahipliği yapar. Şeker, tuz, elmas, altın, bakır gibi doğal kaynak zenginlikleri nedeniyle özellikle 1880’lerde Avrupa ülkelerinin iştahını kabartmış ve bu dönem tarihe “Afrika İçin Kapışma” olarak geçmiştir. Bu sömürgeleştirme sürecinin etkileri günümüzde hâlâ görülmektedir. Ancak Afrika, yalnızca fakir ülkelerden ibaret değildir; kıta önemli ekonomik güçlere de sahiptir.
Bu yazıda, Afrika’nın ekonomik açıdan en zengin ülkelerini hem toplam GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) hem de kişi başına düşen GSYİH açısından inceleyeceğiz.
GSYİH’ye Göre Afrika’nın En Zengin 10 Ülkesi
Toplam GSYİH, bir ülkenin bir yıl boyunca ürettiği mal ve hizmetlerin toplam parasal değerini ifade eder. Aşağıdaki liste, Afrika ülkelerinin ekonomik büyüklüğünü bu kritere göre sıralamaktadır:
1. Nijerya – 440,8 milyar $
Afrika’nın en büyük ekonomisine sahip olan Nijerya, petrol, değerli taşlar ve mineraller bakımından zengindir. Aynı zamanda büyüyen bir teknoloji ve yeşil enerji sektörüne sahiptir.
2. Güney Afrika – 419 milyar $
Afrika’nın en gelişmiş ve sanayileşmiş ekonomisi. Platin, manganez ve krom gibi değerli madenlerin önde gelen üreticisidir. Ancak gelir eşitsizliği çok yüksek seviyededir.
3. Mısır – 404,1 milyar $
Tarım, turizm, kimya ve imalat sektörleri Mısır ekonomisinin temel direkleridir. Ayrıca stratejik konumu sayesinde ticarette avantajlıdır.
4. Cezayir – 163 milyar $
Petrol ve doğal gaz ihracatına dayalı bir ekonomi. Yenilenebilir enerjiye yatırım yaparak çeşitliliği artırmaya çalışıyor.
5. Fas – 142,9 milyar $
Fosfat rezervlerinin üçte ikisine sahip olan Fas, tarım, turizm ve imalat sektörlerinde güçlüdür. Güneş enerjisi yatırımları dikkat çekmektedir.
6. Etiyopya – 111,3 milyar $
Sömürgeleşmeyen tek Afrika ülkesi. Tarım odaklı hızlı büyüyen bir ekonomi, ayrıca tekstil, gıda işleme ve kahve üretiminde öne çıkıyor.
7. Kenya – 110,3 milyar $
Doğu Afrika’nın finans ve teknoloji merkezi. Tarım hâlâ temel ekonomik sektördür, ancak teknoloji sektörü hızla büyümektedir.
8. Gana – 77,59 milyar $
Altın ve kakao üretimiyle bilinir. Aynı zamanda petrol, doğalgaz ve elmas gibi kaynaklara da sahiptir.
9. Fildişi Sahili – 70 milyar $
Kakao ihracatında dünya lideridir. Tarım ekonomisinin yanında istikrarlı siyasi yapısı da büyümesini desteklemektedir.
10. Tanzanya – 67,84 milyar $
Madencilik, ulaşım ve yenilenebilir enerji projeleri ile sanayileşme sürecindedir. Turizm potansiyeli de yüksektir.
Kişi Başına GSYİH’ye Göre En Zengin 10 Afrika Ülkesi
Kişi başına düşen GSYİH, bir ülkenin ekonomik çıktısının nüfusa bölünmesiyle elde edilir. Refah düzeyini anlamak için daha isabetli bir ölçü olabilir.
1. Seyşeller – 14.540 $
Küçük ada ülkesi olan Seyşeller, turizm ve balıkçılıkla ekonomisini sürdürmektedir.
2. Mauritius – 9.920 $
Turizm, tekstil, deniz ürünleri işleme ve bilgi teknolojisi sektörüyle güçlü bir ekonomiye sahiptir.
3. Libya – 8.700 $
Petrol ve doğal gaz rezervleri zengindir, ancak iç karışıklıklar ve jeopolitik gelişmeler ekonomiyi zayıflatmaktadır.
4. Güney Afrika – 6.530 $
Afrika’nın en gelişmiş sanayi altyapısına sahip ülkesi, kişi başına GSYİH açısından da öne çıkıyor.
5. Gabon – 6.440 $
Petrol ve odun ihracatına dayalı bir ekonomi. Sıfır karbon hedefleriyle dikkat çekiyor.
6. Botsvana – 6.430 $
Elmas madenciliğine dayalı bir ekonomi. Afrika’nın en istikrarlı ve hızlı büyüyen ülkelerinden biri.
7. Ekvator Ginesi – 5.150 $
Petrol, gaz ve elmas kaynakları zengin olan küçük bir ülke. Uzun süren durgunluktan çıkış sürecinde.
8. Namibya – 4.650 $
Uranyum ve elmas ihracatı ekonominin bel kemiğidir. Ancak gelir dağılımı son derece eşitsizdir.
9. Cezayir – 3.660 $
Petrol ve doğal gazdan sağlanan gelir kişi başına GSYİH’yi artırsa da, çeşitlilik eksikliği dikkat çeker.
10. Esvatini (Swaziland) – 4.000 $ civarında
Tarım ve üretim temelli ekonomisi pandemiden olumsuz etkilendi. Güney Afrika ile ekonomik bağı güçlüdür.
GSYİH ile Kişi Başına GSYİH Arasındaki Fark Nedir?
GSYİH toplam üretimi gösterirken, kişi başına GSYİH ülkedeki ortalama bireyin ekonomik payını gösterir. Örneğin Nijerya, Afrika’nın en büyük ekonomisi olmasına rağmen kişi başına düşen gelirde alt sıralardadır. Bu da ekonomik büyümenin her bireye eşit yansımadığını gösterir.
Genel Değerlendirme ve Geleceğe Bakış
Afrika, hâlâ sömürge geçmişinin etkilerini taşıyor olsa da birçok ülke ekonomik çeşitlilik ve sürdürülebilir büyüme yönünde ciddi adımlar atıyor. Özellikle teknoloji, yenilenebilir enerji ve tarıma dayalı sanayi alanlarında önemli potansiyel mevcut. Kıtada gelir dağılımı hâlâ büyük bir sorun olsa da, eğitim ve altyapı yatırımlarıyla bu durumun zamanla iyileşmesi bekleniyor.
Öne Çıkan Trendler:
- Yenilenebilir enerji yatırımları hız kazanıyor (Fas, Cezayir, Güney Afrika).
- Teknoloji sektörleri genç nüfusun etkisiyle büyüyor (Nijerya, Kenya).
- Gıda ve tarım ürünleri işleme sektörleri büyüme motoru olabilir (Etiyopya, Fildişi Sahili).
Afrika’nın geleceği, kaynakların daha adil dağıtımı ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşılmasıyla daha parlak olabilir.
