Reeskont kredileri, şirketlerin henüz vadesi gelmemiş senet, çek veya bonolarını belirli bir iskonto oranı üzerinden nakde çevirerek kısa vadeli finansman ihtiyaçlarını karşıladıkları önemli bir finansman yöntemidir. Bu makale, reeskont kredilerinin tanımından işleyişine, avantajlarından ekonomiye etkilerine kadar geniş kapsamlı bir rehber niteliği taşımaktadır.
Reeskont Kredisi Nedir?
Reeskont kredisi, bir işletmenin elindeki ticari senet, çek veya bonoları vadesinden önce nakde dönüştürmesini sağlayan bir finansman türüdür . İşletmeler, bu yöntemle, vade tarihini beklemek yerine, bu alacaklarını bir bankaya veya doğrudan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na (TCMB) belirli bir indirim (iskonto) karşılığında devrederek acil nakit ihtiyaçlarını karşılama olanağı bulur .
Bu işlemin temel amacı, şirketlerin likidite ihtiyacını gidermek ve sağlıklı bir nakit akışı sağlamaktır. Reeskont, özellikle kısa vadeli finansman ihtiyacı için başvurulan bir yöntemdir ve işletmelere finansal esneklik kazandırır .
Reeskont ile sıklıkla karıştırılan bir diğer kavram olan iskonto ile reeskont arasındaki temel fark şudur: İskonto, bir bankanın müşterisinin elindeki ticari senedi doğrudan satın almasıdır. Reeskont ise, bir bankanın bu senedi daha sonra Merkez Bankası’na devrederek kendi kaynaklarını yeniden finanse etmesi işlemidir . Yani reeskont, finansal sistem içinde bir “ikinci iskonto” olarak da düşünülebilir.
Reeskont Kredisinin Çalışma Mekanizması
Reeskont Kredisi Nasıl Alınır?
- Başvuru: İşletme, elinde bulunan ve henüz vadesi gelmemiş çek, senet, bono gibi ticari alacak belgelerini bir bankaya veya doğrudan TCMB’ye sunarak reeskont başvurusunda bulunur .
- Değerlendirme: Banka, başvuruyu şirketin finansal durumu, ticari sicili ve sunulan alacakların güvenilirliği gibi kriterler çerçevesinde değerlendirir .
- Oran Belirleme ve Ödeme: Değerlendirme olumlu sonuçlandığında, banka senedin nominal değerini, vadesine kalan süre ve TCMB’nin belirlediği cari reeskont faiz oranını dikkate alarak hesaplanan bir iskonto tutarı düşer ve kalan tutarı işletmeye öder .
- Vade Sonu: Vade geldiğinde, banka senedin tahsilatını yapar. Bu süreçte işletmenin herhangi bir tahsilat riski veya bekleme süresi kalmaz .
Reeskont Faiz Oranları Nasıl Belirlenir?
Reeskont faiz oranları, TCMB tarafından belirlenir . Merkez Bankası, ekonomik koşullara ve uyguladığı para politikasına bağlı olarak bu oranları düzenler. Örneğin, ekonomik canlılığın düşük olduğu dönemlerde reeskont oranlarını düşürerek kredileri daha cazip hale getirebilir ve yatırımları teşvik edebilir . TCMB, politika değişikliklerine bağlı olarak bu oranları güncelleyebilmektedir .
Aşağıdaki tablo, geçmiş dönemlere ait bazı reeskont oranlarını göstermektedir :
Dönem Reeskont Oranı (Yıllık %)
13.06.2020 – 18.12.2020 10,00
31.12.2022 – 23.06.2023 10,75
01.09.2023 – 27.09.2023 26,75
01.12.2023 – 22.12.2023 41,75
23.12.2023 – 44,25
Reeskont Kredisinin Avantajları ve Uygunluk Koşulları
Reeskont Kredisinin Avantajları Nelerdir?
· Likidite Sağlar: Şirketlerin en değerli varlıklarından biri olan nakit, reeskont kredisi sayesinde hızlıca temin edilebilir .
· Düşük Maliyetli Finansman: Özellikle diğer kredi türleriyle karşılaştırıldığında, reeskont kredileri daha düşük maliyetli bir finansman kaynağı olabilir .
· Büyüme Fırsatı Sunar: KOBİ’ler başta olmak üzere şirketler, bu krediler sayesinde nakit akışlarını dengeleyerek büyüme ve yatırım fırsatlarını değerlendirebilir .
· Risk Yönetimi: Alacakların vadesinden önce tahsil edilmesi, olası gecikme veya tahsilat risklerini azaltır ve şirketlere mali güvence sağlar .
Reeskont Kredileri Hangi Şirketler İçin Uygundur?
Reeskont kredileri, özellikle aşağıdaki özelliklere sahip şirketler için uygun bir seçenektir :
· Kısa vadede nakit akışı sıkıntısı yaşayan ve likidite ihtiyacı olan işletmeler.
· Yüksek hacimli ticari işlem gerçekleştiren ve bu nedenle düzenli nakit girişine ihtiyaç duyan firmalar.
· Finansal disiplini güçlü, kredi notu yüksek şirketler.
· Özellikle ihracat yapan ve döviz cinsinden alacakları olan firmalar.
Reeskont Hesaplama ve Muhasebeleştirme
Reeskont Nasıl Hesaplanır?
Reeskont tutarını hesaplamak için kullanılan formül aşağıdaki gibidir :
Reeskont Tutarı = (Senet Bedeli x Faiz Oranı x Vadeye Kalan Gün Sayısı) / [36000 + (Faiz Oranı x Vadeye Kalan Gün Sayısı)]
Örnek Hesaplama:
Nominal değeri 200.000 TL olan ve 28 gün sonra vadesi gelecek bir senedin reeskont tutarı,%15 faiz oranı üzerinden şu şekilde hesaplanır :
= (200.000 x 15 x 28) / [36000 + (15 x 28)]
=84.000.000 / (36000 + 420)
=84.000.000 / 36420
=2.306,43 TL
Bu durumda şirket, senedi 200.000 TL nominal değerinden 2.306,43 TL iskonto tutarı düşülmüş halde, yani 197.693,57 TL’ye nakte çevirebilir.
Reeskont İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi
Reeskont işlemlerinin muhasebe kayıtları doğru bir şekilde tutulmalıdır. Bir alacak senedi için reeskont ayrılması, “Reeskont Faiz Giderleri” hesabının borcuna kaydedilir . Ancak dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, bir sonraki mali dönemin başlangıcında bu kaydın ters kayıt yöntemiyle kapatılması gerektiğidir. Aksi takdirde mali tablolarda hatalı sonuçlar ortaya çıkabilir .
Reeskont İşlemlerinin Ekonomiye Etkisi
Reeskont kredilerinin etkisi yalnızca başvuran şirketlerle sınırlı değildir. TCMB’nin reeskont oranlarını bir para politikası aracı olarak kullanması, bu işlemi ekonominin geneli için önemli kılar.
· Likiditenin Kontrolü: TCMB, reeskont oranlarını düşürdüğünde bankaların ve şirketlerin bu kredilere erişimi kolaylaşır, bu da piyasaya daha fazla likidite girmesine ve ekonominin canlanmasına katkıda bulunur.
· Enflasyonla Mücadele: Tam tersine, ekonominin aşırı ısındığı düşünüldüğünde TCMB’nin reeskont oranlarını artırması, kredi kullanımını pahalılaştırarak enflasyonist baskıları kontrol altına almaya yardımcı olur.
Değerlendirme
Reeskont kredileri, işletmeler için vadesi gelmemiş alacaklarını hızla nakde dönüştürme, Merkez Bankası için ise ekonomiyi yönlendirme imkanı veren çok yönlü bir finansal araçtır. Doğru şartlarda ve doğru hesaplamalarla kullanıldığında, şirketlere likidite, düşük maliyet ve büyüme fırsatı sunarken, aynı zamanda ulusal ekonomiye de önemli katkılar sağlayabilir.
