Borsada “dekote etme” terimi, halka açık bir şirketin hisse senetlerinin borsada işlem görmekten çıkarılması, yani borsa kotundan düşürülmesi anlamına gelir. “Dekote” kelimesi Fransızcadan dilimize geçmiş olup “kotasyon dışı bırakmak” şeklinde özetlenebilir. Kısacası bir şirketin paylarının artık organize bir borsa piyasasında (örneğin Borsa İstanbul’da) işlem görmemesi durumunu ifade eder. Bu durum hem şirketin hem yatırımcıların bakış açısından önemli sonuçlar doğurur.
Bir şirketin borsadan dekote edilmesi farklı şekillerde gerçekleşebilir. En yaygın nedenlerden biri, şirketin borsa kotunda kalmak için gereken şartları yerine getirememesidir. Borsalar, bünyelerinde işlem gören şirketlerden belirli yükümlülüklere uymalarını ister. Örneğin, asgari halka açıklık oranı, mali tabloların zamanında ve düzenli şekilde kamuya açıklanması, belirli bir piyasa değeri eşiğinin altına düşmeme, faaliyetlerini sürdürülebilir şekilde devam ettirme gibi kriterler vardır. Eğer bir şirket bu yükümlülükleri yerine getiremezse, borsa yönetimi tarafından dekote edilmesine karar verilebilir. Ayrıca bazı şirketler kendi talepleriyle de borsadan çıkmak isteyebilir. Bu durum genellikle şirketin yeniden yapılanma sürecine girmesi veya borsada işlem görmenin sağladığı avantajlardan vazgeçip daha az kamusal yükümlülük altına girmek istemesiyle ilgilidir.
Dekote süreci, yatırımcılar için önemli riskler taşır. Çünkü dekote olan şirketin hisse senetleri artık organize borsa piyasasında şeffaf bir şekilde işlem görmez. Bunun sonucu olarak yatırımcılar hisse senetlerini satmak istediklerinde likidite problemi yaşayabilir. Yani kolayca alıcı bulamayabilir, fiyat tespiti daha zor hale gelebilir. Bazı durumlarda dekote olduktan sonra şirket hisseleri tezgahüstü (OTC) piyasalarda veya serbest işlem platformlarında işlem görmeye devam edebilir. Ancak bu piyasalar genellikle daha az şeffaf ve likiditesi düşük yerlerdir. Dolayısıyla yatırımcı açısından risk daha da artar.
Öte yandan dekote olmak, şirket için de bazı prestij kayıplarına neden olur. Halka açık olmanın getirdiği kurumsal şeffaflık zorunlulukları ve denetimler ortadan kalktığında, şirket daha serbest hareket edebilir. Ancak aynı zamanda yatırımcı güvenini kaybetme ve ileride tekrar halka arz yapmak isterse daha zorlu koşullarla karşılaşma ihtimali doğar. Borsadan çıkarılmak bazı durumlarda şirketin finansal olarak zor durumda olduğuna da işaret edebilir. Bu yüzden dekote haberi çoğunlukla yatırımcılar tarafından olumsuz karşılanır.
Türkiye’de Borsa İstanbul’da kotasyonun devamı için şirketlerin uyması gereken kurallar Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemeleri ve Borsa İstanbul Kotasyon Yönergesi ile belirlenmiştir. Şirketin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda Borsa İstanbul tarafından önce uyarı yapılır, daha sonra işlemler askıya alınabilir ve son çare olarak dekote kararı alınabilir. Ayrıca şirketin kendi isteğiyle borsadan çıkmak istemesi halinde de belli prosedürler işletilir. Örneğin küçük yatırımcıların haklarını korumak adına zorunlu pay alım teklifleri gündeme gelebilir.
Sonuç olarak, borsada dekote etme kavramı hem şirketlerin sermaye piyasasındaki görünürlüğü hem de yatırımcıların yatırımlarının likiditesi açısından kritik öneme sahiptir. Dekote edilen bir hisse senedinin artık organize bir piyasada işlem görmemesi, alım satım işlemlerinin daha zor ve riskli hale gelmesi anlamına gelir. Bu nedenle yatırımcıların hisse senedi alırken sadece şirketin mevcut performansına değil, aynı zamanda borsadaki kotta kalma durumunu sürdürebilme kapasitesine de dikkat etmeleri büyük önem taşır.
