Brezilya’nın Rio de Janeiro kentinde 6-7 Temmuz tarihlerinde gerçekleştirilecek 17. BRICS Liderler Zirvesi, küresel siyasetin ve ekonominin çok kutuplu bir yapıya evrilmesinde önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. “Kapsayıcı ve Sürdürülebilir Küresel Güney” temasıyla toplanacak zirve, uluslararası sistemde daha adil, dengeli ve kalkınma odaklı bir düzenin inşasına dair fikir alışverişine zemin hazırlayacak.
Kalkınma gündemi: Dijital dönüşümden temiz enerjiye
Bu yılki zirvenin ana başlıklarını finansal kapsayıcılık, dijital dönüşüm, altyapı yatırımları, temiz enerji geçişi ve yerel para birimleriyle ticaretin yaygınlaştırılması oluşturuyor. BRICS ülkeleri, yalnızca kendi ekonomilerini değil, aynı zamanda geniş bir coğrafyayı içine alan kalkınma odaklı, kapsayıcı bir büyüme modelini hayata geçirmeyi hedefliyor.
Bu kapsamda zirvede, BRICS bünyesinde yeni bir yatırım garanti fonu olan BRICS Çok Taraflı Garanti Mekanizması (BMG)’nin duyurulması bekleniyor. Bu fon, BRICS’in kalkınma bankası NDB (Yeni Kalkınma Bankası) ile birlikte çalışarak özel sektörün iklim ve altyapı yatırımlarına daha aktif katılımını sağlayacak. Böylece gelişmekte olan ülkelerde sürdürülebilir projelerin finansmanında önemli bir boşluk doldurulmuş olacak.
BRICS genişliyor: Yeni tam üyeler ve partner ülkeler
Zirve, BRICS’in coğrafi ve siyasi açıdan genişleyen yapısını da gözler önüne seriyor. Bu yıl toplantıya Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Çin Başbakanı Li Qiang, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa’nın yanı sıra, 2024’te tam üyeliğe kabul edilen İran, Mısır, Etiyopya, Birleşik Arap Emirlikleri ve Endonezya’nın liderleri ilk kez katılacak.
Vietnam, Kazakistan ve Tayland gibi ülkeler de partner ülke statüsüyle zirvede yer alacak. Böylelikle BRICS, yalnızca beş ülkenin ittifakı olmaktan çıkarak, dünya nüfusunun yaklaşık yarısını ve küresel GSYH’nin dörtte birini temsil eden devasa bir platforma dönüşmüş durumda.
Dolar hegemonyasına alternatif arayış
Zirvenin en dikkat çekici başlıklarından biri ise uluslararası ticarette doların ağırlığını azaltmak için BRICS ülkeleri arasında yerel para birimleriyle ödeme sistemlerinin yaygınlaştırılması olacak. Rusya, Çin ve Brezilya bu konuda daha net bir irade ortaya koyarken, Hindistan gibi ülkeler ise daha temkinli bir yaklaşım sergiliyor.
Her ne kadar ortak bir para birimi tartışmaları zaman zaman gündeme gelse de, kısa vadede atılacak somut adımların karşılıklı ulusal paralarla ticaretin ve takas mekanizmalarının güçlendirilmesi yönünde olması bekleniyor. Bu da BRICS’in Batı merkezli finansal düzene karşı kendi finansal egemenliğini artırma stratejisinin bir parçası olarak değerlendiriliyor.
16 yılın ardından daha kurumsal, daha kapsayıcı bir yapı
2009 yılında başlayan BRICS iş birliği, bugün 16 yıl sonra daha kurumsal, kapsayıcı ve etkili bir yapıya evrilmiş durumda. Rio Zirvesi yalnızca geride kalan dönemin muhasebesini yapmakla kalmayacak; aynı zamanda BRICS’in geleceğe yönelik vizyonunu da şekillendirecek. Zirvede ortaya konacak ortak bildiriler, alınacak kararlar ve açıklanacak projeler, yalnızca BRICS üyelerini değil, gelişmekte olan tüm ülkeleri ilgilendirecek bir küresel etki yaratma potansiyeline sahip.
Bu zirvenin, küresel güç dengelerinin Batı’dan gelişmekte olan ülkelere doğru kaymakta olduğuna dair somut bir örnek sunduğunu söylemek mümkün. Özellikle Güney’in yükselen sesi, önümüzdeki yıllarda daha güçlü ekonomik bloklar ve alternatif finansal düzenlemelerle kendini daha fazla hissettirecek gibi görünüyor.
