İstanbul Ticaret Odası (İTO), İstanbul Tüketici Fiyat Endeksi’nde (İstanbul TÜFE) kalibrasyon ve hesaplama yöntemlerinde yaptığı güncellemeler sonrası Nisan ve Mayıs aylarına ilişkin enflasyon verilerini revize etti.
Yazılım ve Hesaplama Yöntemleri Güncellendi
İTO’dan yapılan açıklamada, bu yılın başından itibaren yayınlanmaya başlanan yeni endeksin eski seriye göre daha geniş bir ürün sepeti ve daha fazla mal-hizmet grubunu içerdiği hatırlatıldı.
Bu süreçte Akademik Bilim Kurulu, özellikle:
- normalizasyon (önceki yıl Aralık ayının baz alınarak 100’leştirilmesi)
- zincirleme endeksleme yöntemleri
üzerinde ek kalibrasyon ve güncelleme ihtiyacı olduğunu tespit etti.
İki Temel Gerekçe: Mevsimsellik ve Ağırlık Dengesizlikleri
Kalibrasyon ve revizyon kararının iki ana nedeni olduğu açıklandı:
- Mevsimsel ürünlerin etkisi:
Kayısı, kiraz, şeftali gibi sezonluk ürünlerin baz yıl ile indekslenmesinde yazılım tarafında ek iyileştirmeler gerektiği belirlendi. - Fiyat eğilimlerindeki dengesizlik:
Bazı kalemlerde gözlenen yüksek enflasyon eğilimlerinin, endekste diğer kalemleri baskılamasına ve düşük de olsa hesaplamalarda sapmaya yol açtığı ifade edildi.
Özellikle eski tüketim sepetine göre yeni sepette mevsimselliğe konu olan mal sayısının artması ve bahar aylarında yaşanan don olaylarının fiyat geçişlerini hızlandırması, bu kalibrasyon ihtiyacını tetikledi.
Nisan Artış Gösterdi, Mayıs Geriledi
Yapılan güncellemeler sonrası:
- Nisan 2025 enflasyonu, %3,21’den %4,4’e revize edildi.
- Mayıs 2025 enflasyonu ise %2,8’den %1,6’ya çekildi.
Bunun sonucunda Ocak 2024 – Mayıs 2025 döneminde:
- Aylık ortalama enflasyon %3,49’dan %3,47’ye geriledi.
- Yıllık ortalama enflasyon ise %58,55’ten %60,11’e yükseldi.
“Kurumsal Sorumluluk Gereği Paylaşıldı”
İTO açıklamasında, yapılan düzeltmelerin genel enflasyon eğiliminde kayda değer bir değişiklik yaratmadığına dikkat çekilerek:
“Kurumsal sorumluluk gereği olarak söz konusu kalibrasyon ve güncelleme işlemlerinin vakit kaybedilmeden yapılması ve kamuoyu ile paylaşılması uygun görülmüştür.”
denildi.
Verilere Güven ve Şeffaflık İçin Önemli Adım
Bu tür teknik güncellemeler, kısa vadede kafa karışıklığı yaratsa da veri güvenilirliği ve şeffaf raporlama açısından kritik önem taşıyor. Türkiye gibi yüksek enflasyon yaşayan ekonomilerde özellikle mevsimsellik, ağırlık güncellemeleri ve yazılım algoritmalarının doğru şekilde kalibre edilmesi, hem yatırımcı güveni hem politika kararları için vazgeçilmez.
