Borsa hareketleri çoğu zaman karmaşık yapıya sahip gibi görünse de, temel dinamikleri anlamak için belirli aşamaları takip etmek yeterlidir. Yükseliş trendlerinin oluşumunda, çoğu zaman belirgin bir akış vardır. Bu akışı doğru okumak hem fırsatları zamanında değerlendirmek hem de riskleri yönetmek açısından kritik öneme sahiptir.
Genellikle bir yükseliş hareketi, piyasanın öncü olarak nitelendirdiği büyük ve likit hisselerle başlar. Bu hisseler piyasadaki güveni ölçmek için adeta bir termometre işlevi görür. Yatırımcılar ilk etapta güçlü bilançosu, derinliği ve hikayesi olan bu hisselere yönelir. Böylece piyasa, olası bir yükselişin temelini atar. Ancak fiyat hareketinin kalıcılığı için yalnızca fiyat artışı yeterli olmaz; mutlaka hacim desteği de gerekir. Hacim artışı, piyasaya yeni katılımcıların girdiğinin ve alım iştahının güçlendiğinin en önemli göstergelerinden biridir. Düşük hacimle yükselen bir piyasa ise çoğu zaman kırılgan olur ve küçük satışlarda bile geri çekilmeler yaşanabilir.
Yükselişin bir sonraki aşamasında, hisseler teknik anlamda önemli direnç seviyelerini kırmaya başlar. Bu kırılımlar, yatırımcı psikolojisi açısından çok değerlidir. Çünkü teknik seviyelerin aşılması, alım dalgasını daha geniş bir tabana yayar. Ardından yükseliş hareketi endeks geneline yayılır. Başta hareket eden sektörlerin dışında kalan, geri kalmış hisselere de para girişi olur. Böylelikle borsadaki yükseliş daha homojen bir yapı kazanır. Bu dönemde ortalama üzeri kapanışlar önem kazanır. Hisselerin 20 veya 50 günlük hareketli ortalamaların üzerinde kalıcılık sağlaması, orta vadeli yatırımcıların güvenini artırır.
Teknik göstergeler de bu süreçte yükselişi teyit eder. Özellikle momentum ve RSI gibi göstergelerdeki güçlenme, piyasaya yeni giriş yapmayı düşünen yatırımcılara ek sinyal üretir. Bunun yanında, psikolojik seviyeler de borsada yükselişin hızlandığı önemli eşiklerdir. Örneğin endeksin 10.000 veya 11.000 gibi yuvarlak ve yatırımcıların zihninde yer etmiş seviyeleri aşması, daha geniş bir yatırımcı kitlesinin piyasaya giriş yapmasına yol açar. Böyle dönemlerde FOMO (kaçırma korkusu) devreye girer. Geç kalan yatırımcılar yükselişi kaçırmamak için alıma yönelir. Bu da fiyatlamaların daha kısa sürede ve daha dik hareket etmesine neden olur.
Elbette bu süreçte yalnızca teknik ve psikolojik faktörler rol oynamaz. Haber akışları da fiyatlamaları hızlandıran ya da yavaşlatan en kritik unsurlar arasındadır. Makro ekonomik veriler, sektör bazlı teşvikler veya küresel gelişmeler anlık olarak fiyatlara dahil edilir. Böylece yükseliş trendi daha da güç kazanır. Ancak unutulmamalıdır ki hiçbir piyasa sürekli yükselmez. Sağlıklı piyasalarda ara ara kar realizasyonları olur. Bu kâr satışları hem yükselişin soluksuz gitmesini engeller hem de sonraki hamleler için taze alım fırsatları yaratır.
Özetle borsada yükseliş hareketleri belirli bir senaryoyu tekrar tekrar sahneler. Öncü hisselerle başlayan, hacimle desteklenen, teknik seviyelerin kırılmasıyla yayılan ve nihayet psikolojik dirençlerin aşılmasıyla daha geniş kitleleri içine çeken bir süreç yaşanır. Bu döngünün son fazında çoğu zaman FOMO kaynaklı geç kalan alımlar hızlanır. Ardından kar realizasyonları ile piyasa nefes alır. Yatırımcı için önemli olan bu döngünün hangi aşamasında olduğunu doğru tespit edebilmek ve stratejisini buna göre şekillendirmektir. Sürdürülebilir getiri için duygularla değil verilerle hareket etmek, yükselişin cazibesine kapılmadan, sağlıklı düzeltmeleri de piyasanın doğal akışı olarak görmek gerekir.
