Türkiye’de yatırım fonları denince akla ilk gelen isimlerden biri olan TEFAS (Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu), bireysel ve kurumsal yatırımcıların fonlara erişimini kolaylaştıran, şeffaf ve merkezi bir sistem olarak öne çıkıyor. 2019’da SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) tarafından hayata geçirilen bu platform, yatırım fonu piyasasını dijitalleştirerek “herkes için yatırım” vizyonunu benimsiyor. Peki TEFAS nasıl çalışıyor, avantajları neler ve yatırımcılar için neden kritik bir role sahip?
1. TEFAS Nedir?
TEFAS, Türkiye’deki tüm yatırım fonlarının tek bir platform üzerinden dağıtılmasını sağlayan elektronik bir altyapıdır. Platform, bankalar, aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketlerini bir araya getirerek yatırımcıların binlerce fonu tek bir noktadan karşılaştırmasına, satın almasına veya satmasına olanak tanır.
Temel Özellikleri:
- Merkezi Erişim: 50’den fazla fon şirketinin 2.000’i aşkın fonu (hisse, tahvil, emtia, karma) tek platformda.
- Şeffaflık: Fonların performansı, ücretleri ve risk detayları anlık takip edilebilir.
- Düşük Minimum Yatırım: Bazı fonlara 100 TL gibi küçük tutarlarla başlanabilir.
2. TEFAS Nasıl Çalışır?
- Katılım: Yatırımcılar, TEFAS’a üye bir banka veya aracı kurum (Ziraat Yatırım, İş Yatırım, Garanti BBVA Portföy vb.) üzerinden hesap açarak sisteme dahil olur.
- İşlem Süreci:
- Platformda fonları filtreleyerek risk iştahınıza uygun seçenekleri belirlersiniz.
- Fon karşılaştırması yaparak alım-satım emri verirsiniz.
- İşlemler anında gerçekleşir ve portföyünüzde görünür.
- Ücretler: Platform kullanımı ücretsizdir, ancak fonların yönetim ücretleri (TER) ve alım-satım komisyonları değişkenlik gösterir.
3. TEFAS’ın Yatırımcıya Avantajları
A) Çeşitlendirme ve Esneklik
- Global Piyasalara Erişim: Örneğin, ABD teknoloji hisselerine odaklı İş Portföy Nasdaq 100 Fonu veya altın fonları (Türkiye Altın Fonu) gibi seçeneklerle portföyünüzü küresel varlıklarla dengeleyebilirsiniz.
- Tematik Fonlar: Yenilenebilir enerji, tarım, teknoloji gibi sektörlere özel fonlar (Örneğin: TEB Sürdürülebilir Tarım Fonu).
B) Maliyet ve Zaman Tasarrufu
- Karşılaştırma Kolaylığı: Fonların geçmiş performansını, risk skorlarını ve ücretlerini aynı ekranda görmek, en uygun seçimi yapmanızı sağlar.
- Anlık İşlem: Banka şubelerine gitmeden, online işlem yapabilirsiniz.
C) Güvenlik ve Regülasyon
- SPK denetiminde çalışan TEFAS, yatırımcı haklarını koruyan bir yapı sunar. Fon varlıkları, portföy yönetim şirketlerinin bilançosundan ayrı tutulur.
4. TEFAS vs. Borsa Yatırım Fonları (ETF)
TEFAS’ta işlem gören fonlar genellikle açık uçlu yatırım fonlarıdır, ETF’lerden farklı olarak:
- Likidite: ETF’ler borsada anlık alınıp satılırken, TEFAS fonları iş günü sonunda fiyatlanır.
- Maliyet: ETF’lerde yönetim ücreti düşükken (ortalama %0.3-0.5), TEFAS fonlarında TER %1.5-2.5 arasında değişebilir.
- Çeşitlilik: TEFAS’ta emeklilik fonları, para piyasası fonları gibi daha geniş bir yelpaze bulunur.
Örnek Strateji:
- Kısa vadeli likidite ihtiyacı için Para Piyasası Fonları (Örneğin: Ak Portföy Para Piyasası Fonu),
- Orta vadeli büyüme için Hisse Fonları (Örneğin: Yapı Kredi Hisse Senedi Fonu),
- Uzun vadeli istikrar için Global Tahvil Fonları bir arada kullanılabilir.
5. TEFAS’ta Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Yüksek Ücret Tuzağı: Bazı fonların TER’i %3’e kadar çıkabilir. Uzun vadede bu maliyetler getiriyi ciddi ölçüde düşürür.
- Risk Profili Uyumu: Özellikle yüksek getiri vaat eden fonlar (kredi fonları, yüksek getirili tahvil) likidite ve sermaye kaybı riski taşıyabilir.
- Vergi: Fon alım-satım kazançları, 2023 itibarıyla %10 stopaj vergisine tabidir.
6. TEFAS’ın Geleceği: Yapay Zeka ve Kişiselleştirme
- Robo-Danışmanlık Entegrasyonu: Yapay zeka tabanlı portföy önerilerinin TEFAS’a entegre edilmesi bekleniyor.
- Blokzincir ve Tokenizasyon: Fon paylarının tokenleştirilmesiyle likidite artırılabilir.
- ESG Fonların Yükselişi: Sürdürülebilir yatırım fonlarına talep arttıkça, TEFAS’ta bu kategorideki ürünler çeşitlenecek.
Sonuç: TEFAS ile Yatırım Kültürünün Demokratikleşmesi
TEFAS, Türkiye’de finansal okuryazarlığın artması ve yatırımın “elit” bir kesimden çıkıp geniş kitlelere yayılması için kritik bir araç. Ancak, yatırımcıların fon seçiminde düşük maliyet, uzun vadeli disiplin ve risk yönetimini ön planda tutması gerekiyor.
Unutmayın: TEFAS bir “sihirli değnek” değil, bilinçli kararlar almak için bir araç. Finansal hedeflerinizi belirleyin, ücretleri ve riskleri dikkatlice analiz edin, portföyünüzü düzenli gözden geçirin.
Not: Bu makale, TEFAS’ın temel işleyişini ve stratejilerini genel hatlarıyla ele almaktadır. Yatırım kararlarınızı vermeden önce Sermaye Piyasası Lisanslı Kurumları ve uzmanlarla görüşmeniz önerilir.
