Haneler Enflasyonun Gölgesinde Ayakta Kalmaya Çalışıyor
İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) yayımladığı İstanbul Barometresi kasım ayı verileri, kentte yaşamanın maliyetinin ulaştığı boyutu bir kez daha gözler önüne serdi. Araştırmaya göre İstanbul’da dört kişilik bir ailenin ortalama yaşam maliyeti, kasım ayında bir önceki aya kıyasla yüzde 1,06 artarak 106 bin 34 liraya yükseldi. Böylece yaşam maliyeti ilk kez kalıcı biçimde 100 bin lira sınırının oldukça üzerine çıktı.
Aylık artış sınırlı görünse de yıllık bazda tablo çok daha çarpıcı. İPA verilerine göre en sert yükselişler eğitim ve konut harcamalarında yaşandı. Eğitim giderleri yıllık bazda yüzde 100,7 artarken, konut giderlerindeki yükseliş yüzde 60,4 olarak hesaplandı. Özellikle kira, aidat ve temel konut masraflarındaki artış, hanelerin bütçesinde en büyük baskı unsuru olmaya devam ediyor.
İstanbul’daki bu tablo, ülke genelindeki enflasyon görünümüyle birlikte değerlendirildiğinde daha net anlaşılıyor. TÜİK’in kasım ayı verilerine göre, tüketici fiyatları aylık bazda yüzde 0,87, yıllık bazda ise yüzde 31,07 arttı. Resmi enflasyon oranları ile büyükşehirlerde hissedilen yaşam maliyeti arasındaki fark, özellikle sabit gelirli kesimlerin alım gücündeki erimeyi daha görünür hale getiriyor.
Benzer bir tablo, TÜRK-İŞ’in Ankara için açıkladığı verilerde de dikkat çekiyor. Kurumun son araştırmasına göre, dört kişilik bir ailenin yalnızca sağlıklı ve dengeli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması 29 bin 828 liraya yükseldi. Yoksulluk sınırı olarak tanımlanan, gıda harcamasının yanı sıra konut, ulaşım, eğitim, sağlık ve diğer zorunlu giderleri kapsayan toplam tutar ise 97 bin 159 lira oldu. Bu rakamlar, büyükşehirlerde yaşam maliyetinin gelir artışlarının çok üzerinde seyrettiğini ortaya koyuyor.
Uzmanlara göre İstanbul’da yaşam maliyetinin 106 bin lirayı aşması, yalnızca fiyat artışlarının değil, aynı zamanda barınma krizinin, eğitim harcamalarındaki yükselişin ve temel hizmet maliyetlerinin birleşik etkisinin sonucu. Özellikle kira piyasasındaki dengesizlik ve eğitim masraflarındaki hızlı artış, orta gelirli haneler için dahi sürdürülebilirliği zorlaştırıyor. Mevcut eğilimlerin devam etmesi halinde, önümüzdeki aylarda yaşam maliyetinin daha da artması ve haneler üzerindeki ekonomik baskının derinleşmesi bekleniyor.
