Yazılar
Vadeli İşlemlerde İlk Bildirim Günü’nü Anlamak
İlk Bildirim Günü, vadeli işlemlerde fiziksel teslimat riskinin başladığı kritik tarih olup yatırımcılar için hayati önem taşır.
Viop Nedir?
VİOP (Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası), Borsa İstanbul bünyesinde vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alınıp satıldığı organize bir piyasadır. Bu piyasa, yatırımcılara ve kurumlara riskten korunma (hedging), spekülasyon ve arbitraj imkanları sunar.
- Vadeli İşlem Sözleşmeleri: Belirlenen gelecekteki bir tarihte, önceden anlaşılan bir fiyattan, belirli miktarda bir mal, kıymet veya finansal göstergeyi alma veya satma yükümlülüğü veren sözleşmelerdir.
- Opsiyon Sözleşmeleri: Belirlenen gelecekteki bir tarihte, önceden anlaşılan bir fiyattan dayanak varlığı alma veya satma hakkı (yükümlülüğü değil) veren sözleşmelerdir.
VİOP’un en önemli özelliklerinden biri kaldıraç imkanı sunmasıdır. Yatırımcılar, küçük bir teminat yatırarak daha büyük pozisyonlar alabilir, bu da potansiyel getiriyi artırırken aynı zamanda riski de yükseltir. İşlem gören dayanak varlıklar arasında hisse senetleri, endeksler (BIST 30 gibi), dövizler, emtialar ve kıymetli madenler bulunur. Takasbank, VİOP’ta merkezi karşı taraf olarak işlem güvenliğini sağlar.
Temel Fonksiyonlar ve Avantajlar
- Riskten Korunma (Hedging): Şirketler ve yatırımcılar, gelecekteki fiyat değişimlerine (kur, faiz, emtia vb.) karşı mevcut varlıklarının değerini korumak için VİOP’u kullanır. Örneğin, döviz borcu olan bir şirket, kur riskini vadeli işlem sözleşmeleri ile azaltabilir.
- Kaldıraç Etkisi: VİOP’ta pozisyon açmak için sözleşmenin toplam değerinin sadece bir kısmını (teminat) yatırmak yeterlidir. Bu kaldıraç, potansiyel kârı artırırken, riskleri de aynı oranda büyütür.
- Çift Yönlü İşlem: Yatırımcılar, piyasanın yükseleceği beklentisiyle uzun (alım) pozisyonu veya düşeceği beklentisiyle kısa (satım) pozisyonu alarak her iki piyasa koşulundan da kar elde etme potansiyeline sahiptir.
- Yüksek Likidite ve Takas Güvencesi: İşlemler Takasbank’ın merkezi karşı taraf garantisi altında olduğu için karşı taraf riski düşüktür. Yüksek işlem hacmi, pozisyonların kolayca likide edilmesini sağlar.
İşlem Gören Dayanak Varlıklar
VİOP’ta çok geniş bir dayanak varlık yelpazesi bulunur. Başlıca kategoriler şunlardır:
- Endeksler: BIST 30, BIST Likit Banka, BIST Sınai gibi endeks vadeli ve opsiyon sözleşmeleri.
- Pay Senetleri: Belirlenmiş bireysel hisse senetleri üzerine vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri.
- Döviz: USD/TRY, EUR/TRY gibi pariteler üzerine vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri.
- Emtia ve Kıymetli Madenler: Altın, pamuk, enerji (elektrik) gibi varlıklar üzerine sözleşmeler.
- Faiz: Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) üzerine vadeli işlem sözleşmeleri.
VİOP, yatırımcılara hem risk yönetimi hem de spekülasyon için standartlaştırılmış, organize ve güvenli bir platform sunar.
