Merkezi yönetim bütçesi kasım ayında sergilediği güçlü performansla mali disiplin açısından dikkat çekici bir tablo ortaya koydu. Kurumlar vergisi tahsilatındaki belirgin artışın etkisiyle bütçe, 169,5 milyar TL fazla vererek yalnızca aylık bazda değil, genel görünüm itibarıyla da Hazine nakit dengesinin üzerinde bir iyileşmeye işaret etti. Geçen yılın aynı döneminde 16,6 milyar TL açık veren bütçe dengesinin bu yıl fazla vermesi, kamu maliyesinde toparlanma eğiliminin güç kazandığını gösteriyor.
Faiz dışı dengedeki görünüm bu toparlanmayı daha net ortaya koyuyor. Kasım ayında faiz dışı fazla 287,4 milyar TL seviyesinde gerçekleşirken, bu rakam bütçenin gelir tarafındaki gücün harcama disiplinini aşan bir performans sergilediğine işaret ediyor. On iki aylık birikimli bütçe açığının 2,10 trilyon TL’ye gerilemesi ve bu tutarın GSYİH’nin tahmini yüzde 3,5’ine denk gelmesi, yılın ikinci yarısında mali dengelenmenin hızlandığını ortaya koyuyor. Yılın ilk on bir ayındaki toplam bütçe açığının 1.271 milyar TL ile Orta Vadeli Program’da öngörülen yıl sonu hedefinin yalnızca yüzde 58’i seviyesinde kalması da bu görünümü destekliyor.
Gelir tarafı kasım ayı performansının temel belirleyicisi oldu. Toplam bütçe gelirleri yıllık bazda yüzde 51,1 artarak 1.419,6 milyar TL’ye yükseldi. Bu artışta özellikle kurumlar vergisinde görülen yıllık yüzde 77,5’lik sıçrama öne çıktı. Vergi gelirlerinin genelinde kaydedilen yüzde 55,3’lük artış, ekonomik aktivitedeki canlılığın ve enflasyon etkisinin bütçe gelirlerine güçlü şekilde yansıdığını gösteriyor. Bu tablo, yılın son çeyreğinde bütçe gelirlerinin beklentilerin üzerinde seyrettiğine işaret ederken, mali alanın da bir miktar genişlemesine katkı sağlıyor.
Harcama cephesinde ise daha kontrollü bir artış gözleniyor. Kasım ayında merkezi yönetim giderleri yıllık yüzde 30,7 artışla 1.250,1 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Özellikle faiz harcamalarının yıllık bazda yüzde 19,4 oranında gerileyerek 117,9 milyar TL’ye düşmesi, bütçe dengesini destekleyen önemli bir unsur oldu. Bu gerileme, borçlanma koşullarındaki görece istikrarın ve borç yönetimindeki dengeli seyrin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Bununla birlikte, ocak-kasım döneminde harcama kalemleri incelendiğinde Elektrik Üretim A.Ş. ve BOTAŞ’a yapılan yüksek tutarlı cari transferlerin bütçe üzerindeki yükünü koruduğu görülüyor.
Yılın ilk on bir ayı itibarıyla bütçe gelirlerinin OVP yıl sonu hedefinin yüzde 93’üne, giderlerin ise yüzde 88’ine ulaşmış olması, mali hedeflerle uyumlu bir patikada ilerlendiğini ortaya koyuyor. Bu durum, yılın son ayında harcamalarda sert bir bozulma yaşanmadığı sürece bütçe gerçekleşmelerinin program hedeflerine yakınsamasının mümkün olduğunu gösteriyor. Ancak enerji KİT’lerine yapılan transferlerin ve sosyal harcamaların seyri, önümüzdeki dönemde bütçe disiplininin sürdürülebilirliği açısından yakından izlenmesi gereken başlıklar arasında yer alıyor.
Genel değerlendirmeyle kasım ayı bütçe sonuçları, gelir performansının güçlü seyrinin kamu maliyesine kısa vadede rahatlama sağladığını gösteriyor. Bununla birlikte, kalıcı bir mali iyileşme için vergi gelirlerindeki artışın tek seferlik etkilerden ziyade sürdürülebilir ekonomik büyüme ile desteklenmesi ve harcama tarafında özellikle yapısal yük oluşturan kalemlerde daha dengeli bir çerçevenin korunması önemini koruyor.
