Borsada para kazanmanın en kestirme yolu olarak görülen kısa vadeli işlemler, çoğu yatırımcının sandığından çok daha fazla hazırlık ve disiplin ister. Özellikle profesyonel yatırımcı için kazancın kaderi, işlem anından değil, o işlemden çok önce yapılan hisse seçiminde belirlenir. Bu noktada “Her hisse alınmaz” cümlesi, profesyonel bakış açısının en net özetidir. Acemi yatırımcı çoğu zaman harekete geçerken, profesyonel yatırımcı durur, sorar ve planlar.
Kısa vadeli işlem yapacak bir profesyonel için ilk refleks, kulaktan dolma bilgiler ya da sosyal medya paylaşımları değil, doğru hisseyi seçmektir. Hissenin temel yapısı masaya yatırılır. Fiyat/kazanç oranı, defter değeri, kârlılık, borçluluk ve geçmiş performans gibi temel veriler, hissenin gerçek değerine dair ilk sinyalleri verir. Bu aşamada amaç, “ucuz mu pahalı mı?” sorusundan çok, “bu hisse riskimi taşır mı?” sorusuna cevap bulmaktır. Acemi yatırımcı ise çoğu zaman bu verileri ya hiç incelemez ya da tek bir oran üzerinden karar verir.
Temel analizden sonra profesyonel yatırımcının yönü grafiğe döner. Grafik, piyasadaki algının ve yatırımcı psikolojisinin bir aynası gibidir. Ancak profesyonel için grafik, tek başına karar sebebi değildir. Grafik ne kadar güzel görünürse görünsün, mutlaka arkasındaki hikâye sorgulanır. Hissenin işlem derinliği var mı, alıcı-satıcı dengesi sağlıklı mı, büyük oyuncular bu kağıtta aktif mi gibi sorular bu aşamada devreye girer. Acemi yatırımcı ise genellikle sadece yükselen bir çizgiye bakarak “kaçırıyorum” psikolojisiyle alıma yönelir.
Profesyonel yatırımcı, “sahibi kim?” sorusunu mutlaka sorar. Şirketin ortaklık yapısı, geçmişte yatırımcıya nasıl davrandığı, bedelli-bedelsiz sermaye artırımları, temettü politikası gibi konular dikkatle incelenir. Şirketin borsadaki yolculuğu, nereden nereye geldiği, kriz dönemlerinde nasıl tepki verdiği önemli ipuçları sunar. Acemi yatırımcı için ise bu detaylar çoğu zaman gereksiz görülür; önemli olan kısa vadede fiyatın yukarı gitmesidir.
Asıl fark ise risk anında ortaya çıkar. Profesyonel yatırımcı, pozisyona girmeden önce “Trade ters giderse ne olur?” sorusunu mutlaka sorar. Hisse elinde kalırsa ederi nedir, bu seviyelerden alıcı bulabilir mi, likiditesi yeterli mi? Bu soruların cevaplarına göre yalnızca bir A planı değil, B hatta Z planı hazırlanır. Nerede zarar kesileceği, nerede beklenebileceği baştan bellidir. Acemi yatırımcı ise genellikle bu soruları iş işten geçtikten sonra sormaya başlar.
Fiyat profesyonelin beklediği gibi gitmediğinde panik yerine muhakeme devreye girer. “Acaba kısa vadeli yatırımcıyken bir anda uzun vadeli yatırımcı mı oldum?” sorusu, profesyonelin kendine sorduğu en kritik sorulardan biridir. Bu sorgulama, duygusal bağlanmayı engeller. Düşüşün nedeni araştırılır; şirketle ilgili yeni bir gelişme mi var, sektör mü baskı altında, yoksa piyasa genel bir satış dalgası mı yaşıyor? Analist raporları, finansal değerlendirmeler ve piyasadaki yorumlar bu noktada birer kontrol mekanizması olarak kullanılır. Amaç, “Benim göremediğim bir detay var mı?” sorusuna dürüstçe cevap bulmaktır.
Profesyonel ile acemi arasındaki en belirgin farklardan biri de zaman algısıdır. Profesyonel yatırımcı kendini genellikle kısa vadeli işlemlerle sınırlar, ancak şartlar değiştiğinde fikrini gözden geçirmekten çekinmez. Acemi yatırımcı ise istemeden uzun vadeli yatırımcıya dönüşebilir; çünkü eldeki hisseyi zararına satmayı çoğu zaman bir yenilgi olarak görür.
Sonuç olarak profesyonel yatırımcının hisse seçimi; grafik, bilanço ve haberlerden çok daha fazlasını kapsar. Disiplin, senaryo üretme ve risk yönetimi bu işin temelini oluşturur. Acemi yatırımcı ise çoğu zaman sadece sonuca odaklanır. Oysa borsada kalıcı başarı, doğru soruları işlemden önce sorabilenlerin payına düşer.
