Türkiye’nin Enflasyon Karnesi: 2002’den 2025’e

Türkiye ekonomisi 2002-2025 döneminde enflasyonla mücadele sürecinde dalgalı bir seyir izlemiştir. Bu makale, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) 2002 seçim zaferiyle başlayan dönemde Türkiye’nin enflasyonla mücadelesini, küresel ve yerel ekonomik dalgalanmalar, para politikası tercihlerinin etkisi ve yapısal sorunlar ışığında analiz etmektedir.

Türkiye ekonomisi, 2001 krizinin ardından ciddi bir yapısal dönüşüm sürecine girmiş, 3 Kasım 2002 genel seçimleriyle AK Parti iktidara geldiğinde enflasyon %33,4 seviyesindeydi. Aradan geçen 23 yılda Türkiye birçok kez para ve maliye politikasıyla enflasyonu düşürme, ardından yükselen fiyatlar karşısında yeniden mücadele etme döngüsüyle karşı karşıya kalmıştır.

2002-2008: Enflasyonla Mücadelede Başarılı Bir Başlangıç
2002 sonrası dönemde Merkez Bankası’nın bağımsızlığı ve uygulanan sıkı para politikaları, IMF destekli yapısal reformlar ve global likidite bolluğunun etkisiyle enflasyon hızlı biçimde gerilemiş, 2004 yılında %9,32’ye kadar düşmüştür. Bu dönem, Türkiye’nin enflasyonla mücadelede en istikrarlı ve başarılı yıllarından biri olarak kayda geçmiştir.

2002: %33,4
2004: %9,32
2008: %10,06

Küresel finans krizinin patlak verdiği 2008’e kadar düşük enflasyon oranları, artan sermaye girişleri ve kontrollü bütçe disiplininin bir sonucu olarak görülmüştür.

2009-2017: Orta Düzey Enflasyon ve İstikrarlı Seyir
2009 küresel kriz sonrası Türkiye’de enflasyon, dalgalı fakat orta seviyelerde seyretmiş, yıllık bazda %6-10 bandında dalgalanmıştır. Bu dönemde düşük faiz politikası ve tüketim odaklı büyüme stratejileri, enflasyonun %5’lik hedefin üstünde kalmasına neden olmuştur. 2017 yılıyla birlikte kur şoklarının başladığı ve yapısal sorunların görünür hale geldiği bir dönem başlamıştır.

2018-2021: Kur Şokları ve Yüksek Enflasyona Dönüş
2018’de yaşanan kur krizi, enflasyonun hızla yükselmesine neden oldu. Özellikle Merkez Bankası’nın faiz politikasında öngörülebilirlikten uzak kararlar alması, döviz rezervlerinin erimesi ve küresel belirsizlikler, enflasyonu çift haneli seviyelere taşıdı:

2018: %20,3
2019: %11,8
2020: %14,6
2021: %36

Bu dönemde para politikasının gevşekliği ve mali disiplinin zayıflaması, fiyatlar genel seviyesinde hızlı artışların ana nedeni olmuştur.

2022-2025: Enflasyonda Tarihi Zirveler ve Kalıcı Sorunlar
2022 ve sonrasında Türkiye’de enflasyon, tarihi rekor seviyelere ulaşmıştır. Enerji fiyatlarındaki artış, döviz kurlarında yaşanan dalgalanmalar, düşük faiz politikası ve beklentilerin kötüleşmesiyle birlikte enflasyon %85’in üzerine çıkmıştır.

2022: TÜFE %64,3 (Yıl Sonu)
2023: %64,8
2024: %38,1 (TÜİK Mart verisi)

2025 yılı itibariyle, resmi enflasyon rakamları %38,1 olarak açıklanmış, bu oran 2002 seçim dönemindeki %33,4 seviyesinin üzerine çıkarak Türkiye’nin enflasyonla mücadelede 23 yılın ardından aynı noktaya geri dönmesini göstermiştir.

Enflasyonun Nedenleri: Türkiye Perspektifi
Türkiye ekonomisinde enflasyon, genellikle yapısal ve politika kaynaklı sorunlardan beslenmiştir:

Para Politikası: Faiz oranlarının enflasyonun altında tutulması, TL’nin sürekli değer kaybı.
Dışa Bağımlılık: Enerji ve ara malı ithalatının yüksek olması.
Beklentiler: Politika değişkenliği ve kurumsal bağımsızlık sorunları.
Küresel Etkiler: 2008, 2020 (pandemi) ve 2022 sonrası Rusya-Ukrayna savaşı gibi global şoklar.

Türkiye 2002’de başlayan düşük enflasyon hedefli ekonomik yapıyı sürdürmekte zaman zaman başarılı olsa da, özellikle 2018 sonrası dönemde fiyat istikrarı konusunda belirgin bir bozulma yaşamıştır. 2025 itibariyle enflasyon oranının, AK Parti’nin iktidara geldiği yılın üzerindeki bir seviyede olması, Türkiye’nin fiyat istikrarı hedefinden ne kadar uzaklaştığını göstermektedir.

Enflasyonun sadece para politikasıyla değil, aynı zamanda yapısal reformlarla, güven ortamının güçlendirilmesiyle ve bağımsız kurumların karar alma süreçlerinin iyileştirilmesiyle uzun vadede kontrol altına alınabileceği bir kez daha ortaya çıkmıştır.

Kaynakça: